Makatta beze (anal kitle), anüs bölgesinde ele gelen şişlik veya yumru şeklinde kendini gösteren yaygın bir şikayettir. Genellikle ağrı, kaşıntı veya kanamayla birlikte görülür. Bu durum basit hemoroidlerden enfeksiyon kaynaklı apselere, hatta nadiren kansere kadar çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. İşte makatta beze oluşumunun detaylı analizi:
Makatta Bezenin Yaygın Nedenleri
Bezelerin en sık karşılaşılan sebebi hemoroidlerdir. İç ve dış hemoroidler, anüs çevresindeki damarların genişlemesi sonucu şişlik oluşturur. Anal fissür (çatlak) ise dışkılama sırasında oluşan yırtılmaların neden olduğu ağrılı şişliklerdir. Perianal apse, bakteriyel enfeksiyonun neden olduğu iltihaplı bir kitle olup şiddetli ağrı ve ateş eşlik eder. Kondilom (HPV kaynaklı siğiller) cinsel yolla bulaşan viral enfeksiyon sonucu gelişir. Daha nadir olarak anal fistül, polip veya makat kanseri de beze şeklinde kendini gösterebilir.
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Bezeye eşlik eden başlıca semptomlar arasında dışkılama sırasında ağrı, taze kırmızı kanama, kaşıntı, akıntı ve oturma zorluğu yer alır. Tanıda ilk adım fizik muayenedir. Proktolojik muayene ile bezenin yapısı ve konumu değerlendirilir. Rektoskopi veya kolonoskopi gibi endoskopik yöntemlerle iç yapılar incelenir. Gerekirse MR veya ultrason ile apse ve fistül yolları görüntülenir. Biyopsi, kanser şüphesinde kesin tanı için kritik önem taşır.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır. Hemoroidlerde ilk aşamada lifli diyet, ılık su oturma banyoları ve topikal kremler önerilir. İlerlemiş vakalarda bant ligasyonu, skleroterapi veya cerrahi müdahale gerekebilir. Anal apse durumunda acil drenaj (boşaltma) işlemi şarttır. Fistül tedavisinde fistülotomi veya seton yerleştirme yöntemleri uygulanır. HPV kaynaklı siğillerde kriyoterapi (dondurma) veya lazer tedavisi etkilidir. Kanser tanısı konulursa radyoterapi, kemoterapi ve cerrahi rezeksiyon kombinasyonu uygulanır.
Acil Müdahale Gerektiren Durumlar
Şiddetli ağrı, 38°C üzeri ateş, dışkı kaçırma, yoğun kanama veya hızlı büyüyen kitleler acil tıbbi yardım gerektirir. Geç müdahale edilen apseler sepsis riski taşır. Makatta ani gelişen morarma ve şişlik tromboze hemoroid işareti olabilir.
Korunma ve Öneriler
Kabızlığı önlemek için günde 25-30 gram lif tüketimi ve yeterli su alımı şarttır. Tuvalette uzun süre oturmaktan kaçınılmalı, dışkılama için ıkınmamaya özen gösterilmelidir. Anal hijyen için parfümlü sabunlar yerine pH nötr temizleyiciler kullanılmalıdır. Düzenli egzersiz bağırsak hareketlerini düzenler. HPV aşısı risk gruplarına önerilir.
Doktor Kontrolünün Önemi
Makatta beze şikayeti olan her bireyin mutlaka proktoloji veya genel cerrahi uzmanına başvurması gerekir. Erken evrede basit önlemlerle çözülebilen durumlar, gecikildiğinde cerrahi gerektiren komplikasyonlara dönüşebilir. Özellikle 50 yaş üstü bireylerde ve ailede bağırsak kanseri öyküsü varsa tarama programları ihmal edilmemelidir.
