Karaciğer sirozu, kronik karaciğer hasarının ileri evresinde ortaya çıkan ve organın geri dönüşümsüz şekilde skarlaşmasıyla karakterize ciddi bir sağlık sorunudur. Dünya çapında 1.5 milyondan fazla insanı etkileyen bu durum, tedavi edilmezse karaciğer yetmezliğine ve ölüme yol açabilir.
Karaciğer Sirozunun Başlıca Nedenleri
- Alkol Kullanımı: Uzun süreli aşırı alkol tüketimi (günde >60g erkeklerde, >40g kadınlarda)
- Viral Hepatitler: Hepatit B ve C enfeksiyonları (tüm sirozların %50’sinden sorumlu)
- Yağlı Karaciğer Hastalığı: Alkole bağlı olmayan steatohepatit (NASH) ve metabolik sendrom
- Otoimmün Hastalıklar: Otoimmün hepatit ve primer biliyer kolanjit
- Genetik Bozukluklar: Wilson hastalığı, hemokromatoz, alfa-1 antitripsin eksikliği
Sinsi İlerleyen Belirtiler
Hastalık erken evrelerde belirti vermeyebilir. İlerledikçe ortaya çıkan semptomlar:
- Erken Evre: Halsizlik, iştahsızlık, kilo kaybı, karında hafif rahatsızlık hissi
- Orta Evre: Sarılık (cilt ve gözlerde sararma), kaşıntı, ödem (bacaklarda şişlik)
- İleri Evre: Karında asit birikimi (şişkinlik), kusma ile kan gelmesi, bilinç bulanıklığı
Teşhis Yöntemleri
Tanı süreci klinik bulgularla başlar, laboratuvar ve görüntüleme ile doğrulanır:
- Kan Testleri: ALT, AST, ALP yüksekliği; trombosit düşüklüğü; albümin düşüklüğü
- Görüntüleme: Ultrason, BT ve MR’da karaciğerde nodüler yapı ve boyut değişimi
- Elastografi: Fibroscan ile karaciğer sertliğinin ölçülmesi (non-invaziv)
- Biyopsi: Kesin tanı için altın standart (histolojik değerlendirme)
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene ve komplikasyonlara yöneliktir:
- Nedene Yönelik: Antiviral ilaçlar (hepatit), penisilamin (Wilson), alkol kesilmesi
- Komplikasyon Yönetimi: Diüretikler (asit), beta blokerler (varis kanaması önleme)
- Beslenme Desteği: Yüksek proteinli diyet, B vitamini takviyeleri
- Karaciğer Nakli: Child-Pugh C evresindeki hastalarda yaşam kurtarıcı
Yaşam Tarzı Önerileri
- Beslenme: Tuz kısıtlaması (<2g/gün), alkolden tam uzak durma, A ve D vitamini takviyesi
- Egzersiz: Haftada 150 dakika hafif tempolu yürüyüş (kas kaybını önleme)
- İlaç Dikkati: NSAID’lerden kaçınma, bitkisel ürünlerin hepatotoksik etkileri
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
- Portal Hipertansiyon: Yemek borusu varisleri (kanama riski)
- Hepatik Ensefalopati: Bilinç değişiklikleri, konfüzyon
- Hepatorenal Sendrom: Böbrek yetmezliği gelişimi
- Karaciğer Kanseri: Sirozlu hastalarda yıllık %3-5 risk
Korunma Stratejileri
- Hepatit B aşısı ve düzenli tarama testleri
- Alkol tüketiminin sınırlandırılması (günde <30g)
- Obezite kontrolü ve diyabet yönetimi
- İlaçların doktor kontrolünde kullanımı
