Kan dolaşımı enfeksiyonu (sepsis), vücudun enfeksiyona karşı verdiği kontrolsüz tepkinin organ yetmezliğine yol açtığı hayatı tehdit eden bir durumdur. Bakteri, virüs veya mantarların kana karışmasıyla tetiklenir ve erken müdahale edilmezse ölümcül olabilir.
Kan Dolaşımı Enfeksiyonu Nedir?
Sepsis olarak da bilinen bu durum, enfeksiyon odağından yayılan patojenlerin kan dolaşımına geçmesiyle başlar. Bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi sonucu tüm vücutta inflamasyon gelişir. Yoğun bakım ünitelerinde en sık ölüm nedenlerinden biridir ve her yıl milyonlarca insanı etkiler.
Başlıca Nedenleri
- Bakteriyel Enfeksiyonlar: Pnömoni, idrar yolu enfeksiyonları veya karın içi enfeksiyonlar (örn. apandisit)
- Açık Yaralar: Yanıklar, cerrahi kesiler veya diyabetik ayak yaraları
- Medikal Cihazlar: Kateterler, solunum tüpleri veya protezler
- Bağışıklık Yetmezliği: Kanser tedavisi, HIV veya kortikosteroid kullanımı
Kritik Belirtiler
- 38°C üzeri ateş veya 36°C altı vücut ısısı
- Kalp atım hızının dakikada 90’ın üzerinde olması
- Solunum sayısının dakikada 20’yi geçmesi
- Bilinç bulanıklığı veya konuşma bozukluğu
- İdrar çıkışında belirgin azalma
- Ciltte solukluk veya lekeli görünüm
Teşhis Süreci
Tanıda qSOFA (hızlı sepsis değerlendirmesi) kriterleri kullanılır. Kan kültürü, enfeksiyon kaynağını belirlemek için altın standarttır. Tam kan sayımı, CRP, prokalsitonin testleri ve akciğer/batın tomografisi gibi görüntülemelerle enfeksiyon odağı tespit edilir.
Tedavi Protokolleri
- Antibiyotik Tedavisi: Şüphe anında geniş spektrumlu antibiyotik başlanır (örn. Meropenem + Vankomisin). Kültür sonuçlarına göre tedavi daraltılır.
- Sıvı Resüsitasyonu: İlk 6 saatte 30 ml/kg kristaloid sıvı verilerek dolaşım desteklenir.
- Vazopresörler: Tansiyon düşüklüğünde Noradrenalin infüzyonu uygulanır.
- Kaynak Kontrolü: Apse varsa drenaj, nekrotik doku varsa debridman yapılır.
Risk Grupları
- 65 yaş üstü bireyler
- Kronik böbrek yetmezliği veya siroz hastaları
- Dalak alınmış kişiler
- Prematüre bebekler
- Kemoterapi gören onkoloji hastaları
Komplikasyonlar
- Septik şok (tansiyonun tedaviye dirençli düşmesi)
- Çoklu organ yetmezliği (böbrek, karaciğer, akciğer)
- DIC (yaygın damar içi pıhtılaşma)
- Gangren nedeniyle uzuv kaybı
Korunma Stratejileri
- Hastane enfeksiyonlarını önlemek için steril tekniklere uyum
- Aşı programları (pnömokok, influenza)
- Diyabetik ayak bakımı ve kronik yaraların düzenli kontrolü
- Antibiyotik direncini önlemek için uygunsuz antibiyotik kullanımından kaçınma
Acil Durum İşaretleri
Tıbbi yardım gerektiren acil belirtiler:
- Solunum güçlüğü
- Ciltte morarma
- Şiddetli baş dönmesi
- İdrar çıkışının 12 saattir olmaması
Sepsis şüphesinde acil servise başvurmak hayat kurtarıcıdır. Tedaviye ilk 1 saat içinde başlanması sağ kalım oranını %80 artırır. Enfeksiyon hastalıkları uzmanı ve yoğun bakım ekibi koordineli çalışarak süreci yönetir.
