Kalp damar daralması (koroner arter hastalığı), kalbi besleyen atardamarlarda plak birikimi sonucu oluşan ve hayati risk taşıyan bir durumdur. Damarların daralması veya tıkanması, kalp kasına yeterli oksijen gitmemesine yol açarak göğüs ağrısı (anjina) veya kalp krizi gibi ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu makalede, hastalığın nedenlerinden tedavi seçeneklerine kadar tüm detayları ele alacağız.
Kalp Damar Daralmasının Nedenleri
Damar daralmasının temel nedeni aterosklerozdur. Bu süreçte kolesterol, yağ birikintileri ve kalsiyum damar duvarlarında plak oluşturur. Zamanla sertleşen bu plaklar damar lümenini daraltır. Risk faktörleri arasında sigara kullanımı, yüksek tansiyon, diyabet, obezite, hareketsiz yaşam tarzı ve genetik yatkınlık öne çıkar. İleri yaş ve erkek cinsiyet de önemli risk unsurlarıdır.
Kalp Damar Daralması Belirtileri
- Göğüs ortasında sıkışma, yanma veya baskı hissi (anjina)
- Nefes darlığı (özellikle efor sırasında)
- Çene, boyun, sırt veya sol kola yayılan ağrı
- Ani terleme ve baş dönmesi
- Yorgunluk ve sebepsiz halsizlik
- Mide bulantısı veya kusma
Teşhis Yöntemleri
Tanı için kapsamlı bir değerlendirme gerekir. Fizik muayene ve hasta öyküsünün ardından EKG (elektrokardiyogram) ile kalp ritmi analiz edilir. Efor testi, kalbin stres altındaki tepkisini ölçer. Ekokardiyografi ile kalp kası fonksiyonları görüntülenir. Kesin tanı için koroner anjiyografi altın standarttır; kasık veya koldan kateterle girilerek damarların gerçek zamanlı görüntüsü alınır. Gerektiğinde BT anjiyografi veya kalsiyum skorlama gibi non-invaziv yöntemler de kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
Tedavi planı hastalığın şiddetine göre belirlenir:
- İlaç Tedavisi: Kan sulandırıcılar (aspirin), kolesterol düşürücüler (statinler), beta blokerler
- Balyon Anjiyoplasti: Tıkalı damara kateterle girilerek balonla genişletme
- Stent Yerleştirme: Daralmış bölgeye metal kafes yerleştirilerek damar açılması
- Koroner Bypass Ameliyatı: Tıkalı damarların yerine vücuttan alınan sağlıklı damarların kullanılması
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Tedavinin başarısı için yaşam tarzı düzenlemeleri şarttır. Akdeniz tipi beslenme (zeytinyağı, balık, sebze) önerilir. Tuz alımı günde 5 gramı geçmemeli, trans yağlardan kaçınılmalıdır. Haftada 150 dakika orta tempolu yürüyüş kalp sağlığını destekler. Sigara bırakılmalı, alkol sınırlandırılmalıdır. Stres yönetimi için yoga veya nefes egzersizleri faydalıdır.
Önleme Stratejileri
- Düzenli kardiyo check-up’ları (40 yaş üstü yıllık)
- Kan basıncını 120/80 mmHg altında tutma
- LDL kolesterolü 100 mg/dL’nin altına indirme
- Diyabet varsa HbA1c seviyesini %7’nin altında kontrol etme
- Vücut kitle indeksini 25’in altında tutma
Acil Durum İşaretleri
Göğüs ağrısı 15 dakikadan uzun sürerse, dinlenmekle geçmiyorsa veya nefes alamama hissi eşlik ediyorsa acil tıbbi yardım alınmalıdır. Bu belirtiler kalp krizinin habercisi olabilir.
