HPV (İnsan Papilloma Virüsü), cilt ve mukoza zarlarını enfekte eden yaygın bir virüstür. 200’den fazla tipi bulunan HPV’nin bazı türleri siğillere neden olurken, yüksek riskli tipleri rahim ağzı, ağız ve boğaz kanserleriyle ilişkilidir. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, cinsel aktif bireylerin %80’i hayatlarında en az bir kez HPV ile karşılaşmaktadır.
HPV Nasıl Bulaşır?
Virüsün başlıca bulaşma yolu ciltten cilde temasla gerçekleşir. Cinsel ilişki en yaygın bulaşma yoludur, ancak enfekte cerrahi aletler veya doğum sırasında anneden bebeğe geçiş de mümkündür. Prezervatif kullanımı riski azaltsa da tam koruma sağlamaz çünkü virüs prezervatifin kapsamadığı genital bölgelerden bulaşabilir.
Belirtiler ve Sağlık Riskleri
HPV enfeksiyonları genellikle belirtisiz seyreder ve bağışıklık sistemi virüsü 1-2 yıl içinde temizleyebilir. Belirti gösteren vakalarda genital, anal veya ağız bölgesinde siğiller görülebilir. Yüksek riskli HPV tipleri (özellikle Tip 16 ve 18) ise kansere yol açabilir. Rahim ağzı kanserlerinin %95’inden, baş-boyun kanserlerinin %70’inden bu virüs sorumludur.
Teşhis Yöntemleri
Kadınlarda HPV taraması, PAP smear testi ile kombine edilir. Anormal hücrelerin tespitinde kolposkopi (serviksin büyütülerek incelenmesi) ve biyopsi uygulanır. Erkeklerde ise klinik muayene ile siğiller tanınabilir, ancak rutin tarama testi bulunmamaktadır. PCR yöntemiyle virüsün tipi belirlenebilir.
Tedavi Seçenekleri
HPV’nin kendisini yok eden bir tedavi yoktur. Ancak yol açtığı komplikasyonlar yönetilebilir:
- Siğiller: Kriyoterapi (dondurma), lazer tedavisi veya imiquimod kremiyle yok edilebilir.
- Kanser Öncüsü Lezyonlar: LEEP (elektrokoter) veya konizasyon ile çıkarılır.
- İleri Evre Kanserler: Radyoterapi, kemoterapi veya cerrahi müdahale gerektirir.
Korunma Stratejileri
- Aşılama: 9-45 yaş aralığında önerilen Gardasil-9 aşısı, 9 HPV tipine karşı %90 koruma sağlar.
- Düzenli Tarama: 21-65 yaş arası kadınlarda PAP smear testi 3 yılda bir, HPV testi ise 5 yılda bir yapılmalıdır.
- Güvenli Cinsel İlişki: Prezervatif kullanımı ve tek eşlilik bulaşma riskini azaltır.
Hangi Durumlarda Doktora Başvurulmalı?
Genital bölgede siğil benzeri oluşumlar, açıklanamayan vajinal kanama veya cinsel ilişki sonrası kanama durumlarında kadın hastalıkları uzmanına, erkeklerde ise üroloji doktoruna başvurmak gerekir. Bağışıklık sistemi baskılanmış kişiler (HIV pozitif, organ nakli hastaları) düzenli kontrolü aksatmamalıdır.
HPV ile Yaşam
Virüs tanısı konan bireylerin partnerlerini bilgilendirmesi etik açıdan önemlidir. Düzenli kontroller ve sağlıklı bir bağışıklık sistemi (sigarasız yaşam, dengeli beslenme) virüsün temizlenme olasılığını artırır. Psikolojik destek, tanı sonrası süreçte kaygı yönetimine yardımcı olabilir.
