Hiperhidroz, vücudun fizyolojik ihtiyaçların ötesinde aşırı terlemesiyle karakterize kronik bir durumdur. Genellikle eller, ayaklar, koltuk altı ve yüz gibi bölgeleri etkiler. Toplumun %3’ünü etkileyen bu rahatsızlık, sosyal hayatı ciddi şekilde kısıtlayabilir.
Hiperhidroz Türleri
- Primer (Fokal) Hiperhidroz: Altta yatan tıbbi neden olmaksızın belirli bölgelerde görülür. Genellikle ergenlikte başlar ve genetik yatkınlıkla ilişkilidir.
- Sekonder (Jeneralize) Hiperhidroz: Tiroit bozuklukları, diyabet, menopoz veya bazı ilaçların (antidepresanlar gibi) yan etkisi olarak tüm vücutta terleme artışı şeklinde ortaya çıkar.
Belirtiler ve Etkilenen Bölgeler
- El ve Ayaklar: Sürekli nemli cilt, kağıtları ıslatma, elektronik cihaz kullanımında zorluk.
- Koltuk Altı: Giysilerde ıslak leke oluşumu, koku problemi.
- Yüz/Saç Derisi: Konuşurken veya yemek yerken belirgin ter damlaları.
- Diğer: Sırt, göğüs veya kasık bölgesinde yoğun terleme.
Nedenleri ve Tetikleyiciler
Primer hiperhidrozda ter bezleri aşırı aktifken, sekonder formda şu faktörler rol oynar:
- Obezite ve metabolik sendrom
- Parkinson hastalığı
- Lösemi ve lenfoma gibi kanserler
- Antipiretik ilaç kullanımı
- Baharatlı yiyecekler ve kafein
Teşhis Yöntemleri
- Nişasta-İyot Testi: Terli bölgelere iyot sürülüp nişasta serpilmesiyle mavi-siyah renk değişimi gözlemlenir.
- Kağıt Testi: Özel emici kağıtlarla ter miktarı ölçülür.
- Kan Tetkikleri: TSH, açlık kan şekeri, ürik asit düzeyleri sekonder nedenleri araştırmak için istenir.
Tedavi Seçenekleri
-
Topikal Tedaviler:
- %10-20 Alüminyum klorür içeren solüsyonlar (Drysol) gece uygulanır.
- Reçeteli glycopyrronium içeren mendiller (Qbrexza).
-
Oral İlaçlar:
- Antikolinerjikler (Oxybutynin) ter bezlerini baskılar.
- Beta blokerler stres kaynaklı terlemeyi azaltır.
-
İyontoforez:
- Eller ve ayaklar için su dolu küvete düşük elektrik akımı verilir. Haftada 3 seans uygulanır.
-
Botulinum Toksin (Botox):
- Ter bezlerini uyaran sinirler bloke edilir. Etkisi 6-8 ay sürer. Koltuk altı için FDA onaylıdır.
-
Cerrahi Yöntemler:
- ETS (Endoskopik Torasik Sempatektomi): Terlemeden sorumlu sempatik sinirler kesilir. En sık el terlemesinde uygulanır.
- Ter Bezi Aspirasyonu: Koltuk altı ter bezleri vakumla alınır.
Yaşam Tarzı Önerileri
- Kıyafet Seçimi: Pamuklu, nefes alan kumaşlar ve açık renkli giysiler tercih edilmeli.
- Ayakkabılar: Deri tabanlı modeller ve gümüş iyonlu çoraplar mantar oluşumunu engeller.
- Beslenme: Acı biber, soğan ve kahveden kaçınılmalı. Adaçayı tüketimi terlemeyi %50 azaltabilir.
Hangi Durumlarda Acil Doktora Başvurulmalı?
- Gece terlemeleri ile birlikte kilo kaybı
- Asimetrik terleme (vücudun tek tarafında)
- Terlemenin aniden başlaması ve 50 yaş üstünde görülmesi
Hiperhidroz tedavisi dermatoloji veya göğüs cerrahisi uzmanları tarafından yönetilir. Primer formda tedavi başarısı %95’e ulaşırken, altta yatan hastalığın kontrolü sekonder hiperhidrozda önceliktir.
