Hiperemezis gravidarum, gebelikte görülen şiddetli bulantı ve kusmalarla karakterize ciddi bir tıbbi durumdur. Normal sabah bulantılarından farklı olarak, anne adayının günlük yaşamını etkileyecek düzeyde kilo kaybı, dehidratasyon ve elektrolit dengesizliğine yol açar.
Hiperemezis Gravidarum Nedir?
Gebeliğin ilk trimesterinde (ilk 3 ay) görülen ve %0.3-3 oranında rastlanan bu durum, hormonal değişimlerle tetiklenir. İnsan Koryonik Gonadotropin (hCG) hormonundaki ani yükselişin mide-bağırsak sistemi üzerindeki etkisi ana nedendir. Çoğul gebeliklerde ve mol gebeliklerde risk artar.
Belirtiler ve Tanı Kriterleri
- Şiddetli Bulantı: Gün boyu süren, yemekle ilişkisiz sürekli bulantı hissi
- Kusma: Günde 10+ kez, yiyecek/sıvı alımını engelleyecek düzeyde
- Kilo Kaybı: 2 haftada vücut ağırlığının %5’inden fazlasının kaybı
- Dehidratasyon Bulguları: Koyu idrar, ağız kuruluğu, baş dönmesi
- Laboratuvar Anormallikleri: Elektrolit düşüklüğü (potasyum, sodyum), ketonüri
Risk Faktörleri
- Önceki gebelikte hiperemezis öyküsü
- Çoğul gebelik veya mol hidatidiform
- Migren, hareket hastalığı öyküsü
- Obezite ve tiroid fonksiyon bozuklukları
Tedavi Yaklaşımları
-
Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Az az, sık sık (günde 6-8 öğün) kuru, yağsız gıdalar tüketmek
- Zencefil, nane çayı gibi doğal antiemetiklerden faydalanmak
- Yoğun kokulu ortamlardan kaçınmak
-
Tıbbi Tedaviler:
- Vitamin Desteği: B6 vitamini (piridoksin) + doksylamin kombinasyonu
- Antiemetik İlaçlar: Ondansetron, metoklopramid reçetesi
- Sıvı-Elektrolit Desteği: Hastanede intravenöz sıvı tedavisi
- Şiddetli Vakalar: Kortikosteroid tedavisi (refrakter durumlarda)
Olası Komplikasyonlar
- Anne Açısından: Wernicke ensefalopatisi (B1 vitamini eksikliği), özofagus yırtılması
- Bebek Açısından: Düşük doğum ağırlığı, prematürite riskinde artış
Ne Zaman Hastaneye Başvurulmalı?
- 24 saatte hiç sıvı tutamama
- İdrar çıkışının azalması veya koyu renkli idrar
- Şiddetli karın ağrısı veya kanlı kusma
- Bilinç bulanıklığı veya aşırı halsizlik
Uzun Vadeli Öneriler
- Psikolojik destek (anksiyete ve depresyon riski yüksek)
- Diyetisyen eşliğinde beslenme planı
- Gebelik sonrası tiroid fonksiyonlarının kontrolü
Hiperemezis gravidarum yönetimi, kadın doğum uzmanı, diyetisyen ve psikologdan oluşan multidisipliner bir ekip gerektirir. Erken müdahale, anne ve bebek sağlığının korunmasında hayati öneme sahiptir.
