Hepatoselüler Karsinom (HCC), karaciğerin primer malign tümörleri arasında en yaygın görülen kanser türüdür. Genellikle kronik karaciğer hastalığı zemininde gelişir ve dünya çapında kansere bağlı ölümlerin önde gelen nedenleri arasındadır. Erken teşhis ve tedavi, sağkalım oranlarını önemli ölçüde artıran kritik faktörlerdir.
HCC’nin Başlıca Nedenleri ve Risk Faktörleri
- Kronik Viral Hepatitler: HBV ve HCV enfeksiyonları (%80’den fazla vakadan sorumlu)
- Siroz: Alkolik veya non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı (NAFLD) sonucu gelişen ileri fibroz
- Aflatoksin Maruziyeti: Küflü gıdalarda bulunan kanserojen madde
- Metabolik Hastalıklar: Hemokromatozis, Wilson hastalığı, alfa-1 antitripsin eksikliği
- Obezite ve Diyabet: İnsülin direnci ve kronik inflamasyon
HCC Belirtileri
Erken evrede semptom vermeyebilir. İlerleyen dönemde:
- Sağ üst kadranda şiddetli ağrı
- Sebepsiz kilo kaybı ve iştahsızlık
- Karında şişlik (assit)
- Sarılık (cilt ve gözlerde sararma)
- Halsizlik ve yorgunluk
- Bulantı-kusma atakları
Teşhis Yöntemleri
- Görüntüleme: Kontrastlı BT, MRI (LI-RADS kriterleri)
- Biyokimya: AFP (Alfa-fetoprotein) tümör belirteci
- Biyopsi: Histopatolojik doğrulama
- Karaciğer Fonksiyon Testleri: ALT, AST, bilirubin
Tedavi Seçenekleri
- Cerrahi Rezeksiyon: Erken evrede sağlıklı karaciğer dokusu olan hastalarda
- Karaciğer Nakli: Milan kriterlerine uyan hastalarda
- Lokal Tedaviler: Radyofrekans ablasyon (RFA), mikrodalga ablasyon
- Transarterial Kemoterapi (TACE): İleri evre tümörlerde
- Hedefe Yönelik Tedaviler: Sorafenib, Lenvatinib
- İmmünoterapi: Atezolizumab + Bevacizumab kombinasyonu
Evreleme ve Prognoz
BCLC (Barcelona Clinic Liver Cancer) evrelemesine göre:
- Evre 0/A: Küratif tedavi ile 5 yıllık sağkalım %60-70
- Evre B: Palyatif tedavi (TACE) ile medyan sağkalım 16 ay
- Evre C: Sistemik tedavi ile medyan sağkalım 10-14 ay
- Evre D: Semptomatik destek tedavi
Korunma Stratejileri
- Hepatit B aşısı ve düzenli tarama
- HCV enfeksiyonunda antiviral tedavi
- Alkol kısıtlaması ve sağlıklı beslenme
- Obezite kontrolü ve düzenli egzersiz
- Aflatoksin içeren gıdalardan kaçınma
Takip Protokolü
Sirozlu hastalarda 6 ayda bir:
- Ultrason ve AFP ölçümü
- Şüpheli lezyon varlığında dinamik görüntüleme
- Genetik yatkınlığı olanlarda daha sık kontroller
