Hamilelik şekeri (gestasyonel diyabet), gebelik döneminde ortaya çıkan kan şekeri yüksekliğiyle karakterize bir durumdur. Genellikle 24-28. haftalarda tanı konulan bu tablo, hem anne hem de bebek sağlığı açısından dikkatle yönetilmesi gereken bir süreçtir. İşte hamilelik şekeri hakkında bilinmesi gereken tüm detaylar:
Hamilelik Şekeri Nedir?
Gebelikte plasenta tarafından üretilen hormonların insülin direncini artırması sonucu gelişen geçici bir diyabet formudur. Tüm gebeliklerin %3-10’unda görülür ve doğum sonrası genellikle düzelir. Ancak tedavi edilmezse ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Risk Faktörleri ve Nedenleri
- Aile öyküsünde diyabet varlığı
- 35 yaş üstü gebelikler
- Önceki gebelikte gestasyonel diyabet öyküsü
- Polikistik over sendromu (PKOS)
- Obezite (VKİ >30)
- Daha önce 4 kg üzerinde bebek doğurmuş olmak
Belirtiler ve Tanı Yöntemleri
Hamilelik şekeri genellikle belirti vermez, bu nedenle tarama testleri hayati önem taşır. Nadiren aşırı susama, sık idrara çıkma veya yorgunluk görülebilir. Tanı için:
- 50 gr Glukoz Tarama Testi: Açlık gerekmeden uygulanan ilk basamak test.
- 100 gr OGTT: Tarama testi pozitif çıkanlarda 3 saatlik kesin tanı testi.
Tedavi Yaklaşımları
-
Diyet Düzenlemesi:
- Kompleks karbonhidratlar (tam tahıllar, baklagiller)
- Protein ağırlıklı beslenme
- Glisemik indeksi düşük meyveler (elma, armut)
- Günde 3 ana, 3 ara öğün düzeni
-
Egzersiz Programı:
- Haftada 150 dakika yürüyüş veya yüzme
- Gebelik pilatesi ve nefes egzersizleri
-
İlaç Tedavisi:
- Diyet ve egzersize rağmen kontrol sağlanamazsa insülin enjeksiyonları
- Metformin tablet (doktor kontrolünde)
Olası Komplikasyonlar
- Anne için: Preeklampsi, erken doğum, sezaryen ihtiyacı, tip 2 diyabet gelişimi
- Bebek için: Makrozomi (iri bebek), doğum travması, hipoglisemi, solunum sıkıntısı
Korunma Stratejileri
- Gebelik öncesi ideal kiloya ulaşma
- Düzenli fiziksel aktivite
- Lifli gıdalardan zengin beslenme
- Rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan kaçınma
Doğum Sonrası Takip
Doğumdan 6-12 hafta sonra 75 gr OGTT ile diyabet taraması yapılmalıdır. Gestasyonel diyabet öyküsü olanlarda yaşam boyu tip 2 diyabet riski %70 artar. Bu nedenle yıllık kan şekeri takibi önerilir.
Sık Sorulan Sorular
- Şeker yüklemesi bebeğe zarar verir mi? Hayır, standart test dozları güvenlidir.
- Doğum şeklini etkiler mi? Kontrolsüz vakalarda sezaryen olasılığı artar.
- Emzirmek şekeri düşürür mü? Evet, emzirme insülin duyarlılığını artırır.
Hamilelik şekeri tanısı alan anne adayları, endokrinoloji ve kadın doğum uzmanı işbirliğiyle takip edilmelidir. Erken tanı ve disiplinli yönetimle sağlıklı bir gebelik süreci mümkündür.
