Haglund deformitesi, topuk kemiğinin (kalkaneus) arka üst kısmında anormal kemik çıkıntısı oluşumuyla karakterize bir ayak sorunudur. Bu çıkıntı, sıkı ayakkabıların sürtünmesi sonucu ağrılı bursit ve Achilles tendon iltihabına yol açabilir. Özellikle sert arka kısımlı ayakkabı giyen kadınlarda ve atletlerde yaygındır.
Hastalığın Temel Nedenleri
Deformite genetik yatkınlık, ayak mekaniği bozuklukları veya tekrarlayan travmalar sonucu gelişir. Yüksek ayak kavisi (pes cavus), Achilles tendonunun gerginliği veya sert yüzeylerde koşmak gibi faktörler kemik çıkıntısını tetikler. Dar kalıplı ayakkabılar ise sürtünmeyi artırarak dokularda tahrişe neden olur.
Belirtiler ve Klinik Bulgular
En tipik belirti topuğun arka-üst kısmında kızarıklık ve şişliktir. Ağrı özellikle ayakkabı giyildiğinde şiddetlenir. Zamanla Achilles tendonunda kalınlaşma ve yürüme zorluğu görülebilir. İleri vakalarda tendon kopması gibi komplikasyonlar gelişebilir.
Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
Fizik muayenede kemik çıkıntısı elle hissedilebilir. Röntgen, çıkıntının boyutunu ve açısını değerlendirir. MRG ise yumuşak doku hasarını (bursit/tendinit) gösterir. Ayak biomekaniğini analiz etmek için yürüyüş analizi de tanıya yardımcı olur.
Cerrahi Dışı Tedavi Yaklaşımları
- Ayakkabı Modifikasyonu: Arka kısmı yumuşak veya açık topuklu ayakkabılar tercih edilmeli.
- Topuk Yastıkları: Silikon topuk kılıfları sürtünmeyi azaltır.
- Fizik Tedavi: Achilles tendonu esnetme egzersizleri ve ESWT (şok dalga tedavisi).
- İlaç Tedavisi: NSAİİ’ler (ibuprofen) ve kortikosteroid enjeksiyonları.
Cerrahi Tedaviler
Konservatif yöntemlerle sonuç alınamazsa:
- Kemik Rezeksiyonu: Endoskopik yolla çıkıntının törpülenmesi.
- Kalkaneal Osteotomi: Kemik düzeltilmesi için kemiğin kesilerek yeniden konumlandırılması.
- Bursa Eksizyonu: İltihaplı bursanın çıkarılması.
Ameliyat Sonrası İyileşme
Hastalar 2-6 hafta alçı veya özel bot kullanır. Tam iyileşme 3-6 ay sürer. Fizyoterapi ile tendon esnekliği ve kuvveti geri kazanılır. İlk 8 hafta yüksek etkili sporlardan kaçınılmalıdır.
Korunma Stratejileri
- Esnek tabanlı ve topuk desteği olan ayakkabılar giymek.
- Düzenli Achilles tendonu esnetme egzersizleri yapmak.
- Sert zeminlerde uzun süre koşmamak.
- Ayak arkını destekleyen ortezler kullanmak.
Risk Grupları ve Prognoz
Baletler, buz patencileri ve uzun mesafe koşucuları risk altındadır. Erken evrede tedavi edilen vakaların %80’inde semptomlar tamamen geriler. Kronik vakalarda ise cerrahi başarı oranı %90’ın üzerindedir.
