Graves hastalığı, tiroid bezinin aşırı çalışmasına (hipertiroidi) yol açan otoimmün bir bozukluktur. Bağışıklık sisteminin yanlışlıkla tiroid hücrelerine saldırması sonucu ortaya çıkar ve en yaygın hipertiroidi nedenidir. İşte bu karmaşık hastalığın tüm yönleri:
Graves Hastalığı Neden Olur?
Hastalık, bağışıklık sisteminin TSH reseptörlerine karşı antikor üretmesiyle (TRAb) tetiklenir. Bu antikorlar tiroid bezini sürekli uyararak aşırı hormon üretimine yol açar. Genetik yatkınlık (%30 aile öyküsü), stres, sigara kullanımı ve cinsiyet (kadınlarda 7-8 kat fazla görülür) önemli risk faktörleridir.
Belirtiler ve İşaretler
- Metabolik: Kilo kaybı, sıcağa tahammülsüzlük, aşırı terleme
- Kardiyak: Çarpıntı, taşikardi (dakikada 100+ atım), ritim bozukluğu
- Nörolojik: Ellerde titreme, uyku bozukluğu, kaygı
- Göz Bulguları: Egzoftalmi (gözlerin öne çıkması), çift görme, göz kuruluğu
- Diğer: Saç dökülmesi, adet düzensizliği, kas güçsüzlüğü
Teşhis Yöntemleri
- Kan Testleri:
- TSH düşük (<0.4 mIU/L), serbest T3/T4 yüksek
- TRAb (TSH reseptör antikoru) pozitifliği
- Görüntüleme:
- Tiroid ultrasonu: Diffüz büyüme ve kanlanma artışı
- Radyoaktif iyot uptake testi: Yüksek tutulum
- Göz Muayenesi:
- Göz arkası ödemi ve kas kalınlaşması için orbita MR/BT
Tedavi Seçenekleri
- Antitiroid İlaçlar:
- Metimazol veya propiltiyourasil ile hormon üretimi baskılanır.
- Tedavi süresi 12-18 ay olup nüks oranı %40-50’dir.
- Radyoaktif İyot (RAI):
- Tiroid hücrelerini harap eden kapsül/tablet formu.
- Hipotiroidi gelişme riski %80’dir.
- Cerrahi (Tiroidektomi):
- İlaç kullanamayanlarda veya büyük guatrda tercih edilir.
- Total tiroidektomi sonrası ömür boyu hormon replasmanı gerekir.
Graves Oftalmopati (Göz Tutulumu) Yönetimi
- Hafif Olgular: Yapay gözyaşı, güneş gözlüğü, yüksek yastık
- Orta-Şiddetli Olgular:
- İntravenöz kortikosteroid (metilprednizolon)
- Radyoterapi (göz kası inflamasyonunda)
- Cerrahi: Orbital dekompresyon (körlük riski varsa)
Yaşam Tarzı Önerileri
- Diyet: İyotlu tuzdan kaçının, selenyumdan zengin besinler (ceviz, ay çekirdeği) tüketin.
- Stres Kontrolü: Yoga, nefes egzersizleri ile kortizol seviyesini düşürün.
- Sigara Bırakma: Göz komplikasyon riskini 8 kat artırır.
- Göz Koruma: UV filtreli güneş gözlüğü ve gece koruyucu merhem kullanın.
Hamilelikte Graves Hastalığı
- Antitiroid ilaçlar (PTU) 1. trimesterde tercih edilir.
- TRAb yüksekse fetal hipertiroidi riski için 18-22. haftalarda fetal kalp takibi.
- Radyoaktif iyot gebelikte kesinlikle kullanılmaz.
Komplikasyonlar ve Acil Durumlar
- Tiroit Fırtınası: Ateş (40°C+), şuur bulanıklığı, çarpıntı – acil müdahale gerektirir.
- Kemik Erimesi: Kontrolsüz hipertiroidi 6 ayda osteoporoz riskini artırır.
- Kalp Yetmezliği: Uzun süreli taşikardi kalp kasını yorar.
Takip ve İzlem
- İlaç tedavisi alanlarda 6-8 haftada bir TSH/T4 kontrolü.
- RAI veya cerrahi sonrası yılda bir kez TSH ve tiroid ultrasonu.
- TRAb pozitif hastalarda yıllık göz muayenesi.
