Götten kan gelmesi (rektal kanama), anüs veya kalın bağırsaktan gelen kanamanın tıbbi adıdır. Bu durum basit bir nedenden kaynaklanabileceği gibi ciddi sağlık sorunlarının da habercisi olabilir. Kanamanın rengi (parlak kırmızı, koyu kahve veya siyah) kaynağı hakkında önemli ipuçları verir. Örneğin parlak kırmızı kan genellikle anüse yakın bölgelerdeki sorunları işaret ederken, siyah katran benzeri kan (melena) mide veya ince bağırsak kaynaklıdır.
Rektal Kanamanın Yaygın Nedenleri
Hemoroid (basur) ve anal fissür (makat çatlağı), rektal kanamanın en sık görülen sebepleridir. Hemoroid, anüs çevresindeki damarların şişmesi sonucu oluşur ve özellikle kabızlık durumunda parlak kırmızı kanamaya yol açar. Anal fissür ise sert dışkının neden olduğu küçük yırtıklardır ve dışkılama sırasında keskin ağrıyla birlikte kan görülür. Diğer önemli nedenler arasında divertikülit (bağırsak duvarında kesecik iltihabı), bağırsak polipleri, enfeksiyöz kolit, inflamatuar bağırsak hastalıkları (Crohn, ülseratif kolit) ve kolorektal kanser bulunur.
Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler
Doktorunuz önce detaylı bir öykü alacaktır: Kanamanın sıklığı, rengi, dışkılama alışkanlıklarınızdaki değişiklikler ve eşlik eden semptomlar (karın ağrısı, kilo kaybı) sorgulanır. Fizik muayenede anal bölge incelenir ve rektal tuşe (parmakla muayene) yapılır. Kesin tanı için kolonoskopi altın standart yöntemdir; bağırsağın iç yüzeyi kameralı bir tüple incelenir ve gerekirse biyopsi alınır. Ek olarak dışkıda gizli kan testi, tam kan sayımı (anemi kontrolü) ve BT görüntüleme gibi yöntemler kullanılabilir.
Tedavi Yöntemleri Altta Yatan Nedene Göre Değişir
- Hemoroid/Fissür: Lifli diyet, sıcak su oturma banyoları ve topikal kremlerle tedavi edilir. İleri vakalarda lastik bant ligasyonu veya cerrahi gerekebilir.
- Divertikülit: Antibiyotik ve sıvı diyeti ile akut atak kontrol altına alınır.
- İnflamatuar Bağırsak Hastalıkları: Bağışıklık baskılayıcı ilaçlar (kortikosteroidler) ve biyolojik tedaviler uygulanır.
- Polipler/Kanser: Kolonoskopi sırasında polip çıkarılır. Kanser tanısında cerrahi, kemoterapi veya radyoterapi planlanır.
Acil Tıbbi Müdahale Gerektiren Durumlar
Aşağıdaki belirtiler varsa vakit kaybetmeden hastaneye başvurulmalıdır:
- Kanama ile birlikte şiddetli karın ağrısı veya kusma,
- Baş dönmesi, bayılma hissi veya soğuk terleme (şok belirtileri),
- Siyah, katran kıvamında dışkı (melena),
- Dışkıda pıhtılaşmış kan veya yoğun kırmızı renk.
Korunma ve Önleme Stratejileri
Kabızlığı önlemek rektal kanama riskini büyük ölçüde azaltır. Günde 25-30 gram lif (kepekli tahıllar, brokoli, elma), yeterli su tüketimi (günde 2-2.5 litre) ve düzenli egzersiz bağırsak sağlığı için kritiktir. Tuvalette uzun süre oturmamak, aşırı ıkınmaktan kaçınmak ve alkol/baharatlı gıdaları sınırlamak da önerilir. 50 yaş üstü bireylerin kolon kanseri taraması için düzenli kolonoskopi yaptırması hayat kurtarıcı olabilir.
Evde Yapılabilecek Destek Uygulamaları
Kanama hafifse ve ağrı eşlik etmiyorsa:
- Ilık su dolu küvette 15 dakika oturma banyosu günde 3 kez uygulanabilir,
- Hemoroid kremleri (hidrokortizon içeren) kaşıntı ve şişliği azaltır,
- Doktor onayıyla parasetamol içeren ağrı kesiciler kullanılabilir.
