Fasiyal sinir paralizisi (yüz felci), yüz kaslarının hareketini kontrol eden sinirin hasar görmesi sonucu ortaya çıkan nörolojik bir durumdur. Ani yüz asimetrisi, göz kapatmada zorluk ve mimik kaybı gibi belirtilerle kendini gösterir. İşte bu kompleks durumun detaylı analizi:
Fasiyal Sinir Paralizisi Nedir?
Fasiyal sinirin (7. kranial sinir) fonksiyon kaybıdır. Santral (beyin kaynaklı) veya periferik (sinir kendisindeki hasar) tipi olabilir. Periferik tip daha yaygındır ve Bell paralizisi adı verilen idiyopatik form en sık görülen çeşidir.
Başlıca Nedenleri
- İdiyopatik (Bell Paralizisi): Vakaların %70’inden sorumlu. Nedeni tam bilinmez, viral enfeksiyon şüphesi vardır.
- Enfeksiyonlar: Herpes zoster, Lyme hastalığı, orta kulak iltihabı.
- Travmalar: Kafatası kırıkları, cerrahi komplikasyonlar.
- Nörolojik Hastalıklar: İnme, multipl skleroz.
- Tümörler: İşitme siniri tümörü (akustik nöroma), parotis bezi kanserleri.
Belirtiler ve Klinik Tablo
- Yüzün bir yarısında kas güçsüzlüğü (kaş kaldıramama, gülümsemede asimetri)
- Göz kırpma ve kapatmada zorluk
- Ağız köşesinde sarkma, tükürük sızması
- Tat alma duyusunda azalma (dilin ön 2/3’ünde)
- Gözde kuruluk veya aşırı sulanma
- Sese karşı aşırı duyarlılık (hiperakuzi)
Tanı Yöntemleri
- Fizik Muayene: Yüz kaslarının kuvvet testi, kaş kaldırma, burun kırıştırma hareketleri.
- Elektromiyografi (EMG): Sinir iletim hızı ölçümü ve kas aktivitesi değerlendirmesi.
- Görüntüleme: BT/MR ile beyin sapı, fasiyal sinir kanalı ve tümör araştırması.
- Kan Testleri: Lyme serolojisi, glukoz seviyesi (diyabet kontrolü).
Tedavi Yaklaşımları
- Akut Dönem (İlk 72 saat):
- Yüksek doz kortikosteroid (prednizolon 1 mg/kg/gün, 7 gün)
- Antiviral tedavi (asiklovir – herpes şüphesinde)
- Göz Koruma:
- Suni gözyaşı damlaları, gece kapatma merhemleri
- Göz bandajı (kornea hasarı önleme)
- Fizik Tedavi:
- Yüz masajı, elektrik stimülasyonu, biofeedback
- Yüz egzersizleri (ayna karşısında günde 3×10 dakika)
- Cerrahi:
- Dekompresyon cerrahisi (şiddetli vakalarda)
- Sinir grefti (kalıcı hasarlarda)
İyileşme Süreci ve Prognoz
- Bell paralizili hastaların %85’i 3 hafta-6 ayda tam iyileşir.
- EMG’de %90’dan fazla aksonal kayıp kötü prognoz işaretidir.
- Yaşlılarda, diyabetiklerde ve tam felçlerde iyileşme yavaştır.
- Kalıcı sekeller: Yüz asimetrisi, sinkinezi (istemsiz kas kasılmaları)
Komplikasyonlar ve Risk Yönetimi
- Gözde kornea ülserasyonu (acil oftalmolojik müdahale gerektirir)
- Psikososyal etkiler: Sosyal izolasyon, depresyon
- Beslenme güçlükleri (ağız kenarı sarkmasına bağlı)
Korunma ve Önlemler
- Diyabet ve hipertansiyon kontrolü
- Kulak enfeksiyonlarının zamanında tedavisi
- Yüz ve kafa travmalarından kaçınma
Ne Zaman Acil Başvurulmalı?
- Ani yüz felci + şiddetli baş ağrısı/kusma (inme şüphesi)
- Gözde kızarıklık/ağrı (kornea hasarı)
- İşitme kaybı veya baş dönmesi eşlik ediyorsa
Fasiyal sinir felcinde erken tedavi, iyileşme şansını önemli ölçüde artırır. Nöroloji veya KBB uzmanı takibi, multidisipliner yaklaşım gerektiren bu durumda kritik öneme sahiptir.
