El ayak ağız hastalığı, özellikle 5 yaş altı çocuklarda görülen ve Coxsackie virüsünün neden olduğu bulaşıcı bir enfeksiyondur. Ağız içinde yaralar, el ve ayaklarda döküntülerle karakterizedir. Genellikle yaz ve sonbahar aylarında salgınlar şeklinde ortaya çıkar.
El Ayak Ağız Hastalığı Nedir?
Bu hastalık, Enterovirüs grubundan Coxsackie A16 veya Enterovirüs 71 kaynaklıdır. Kreş ve anaokulu gibi kalabalık ortamlarda hızla yayılır. Virüs, ağız yoluyla veya temasla bulaştığı için hijyen eksikliği önemli bir risk faktörüdür. Yetişkinlerde nadiren görülse de bağışıklığı düşük bireyleri etkileyebilir.
Bulaşma Yolları
- Direkt temas: Enfekte kişilerin tükürük, döküntü sıvıları veya dışkısıyla temas.
- Solunum yolu: Hapşırık veya öksürükle yayılan damlacıklar.
- Yüzeyler: Oyuncak, kapı kolu gibi kontamine nesnelere dokunma.
Bulaşıcılık, döküntüler iyileşene kadar devam eder.
Belirtiler ve Seyir
Hastalık 3-6 günlük kuluçka süresinin ardından şu semptomlarla başlar:
- Ateş: 38-39°C arasında seyreder.
- Boğaz ağrısı: Yutma güçlüğüne yol açabilir.
- Döküntüler:
- Ağız içinde ağrılı ülserler (dil, yanak içi, damakta).
- Avuç içi ve ayak tabanında kırmızı lekeler (bazen su toplar).
- Kalça ve diz bölgesinde kızarıklıklar.
İştahsızlık ve halsizlik sık görülür.
Teşhis Yöntemleri
Tanı genellikle klinik bulgularla konulur. Döküntülerin tipik dağılımı ayırt edicidir. Şüpheli durumlarda boğaz sürüntüsü veya dışkı örneğinden PCR testi yapılabilir.
Tedavi ve Evde Bakım
Spesifik antiviral tedavi yoktur. Destekleyici yöntemler:
- Ağrı yönetimi: Parasetamol veya ibuprofen.
- Sıvı takviyesi: Soğuk içecekler, dondurma (ağız yaralarını rahatlatır).
- Beslenme: Yumuşak gıdalar (yoğurt, püre çorbalar).
- Kaşıntı kontrolü: Kalamin losyonu veya antihistaminikler.
Döküntüler 7-10 günde iz bırakmadan iyileşir.
Riskli Gruplar ve Komplikasyonlar
- Dehidrasyon: Ağız yaraları nedeniyle sıvı alımının azalması.
- Nörolojik sorunlar: Enterovirüs 71 kaynaklı menenjit veya ensefalit (nadir).
- Tırnak kaybı: İyileşme sonrası geçici tırnak düşmesi görülebilir.
Korunma Stratejileri
- Hijyen: Ellerin sabunla 20 saniye yıkanması (özellikle tuvalet sonrası).
- Dezenfeksiyon: Oyuncakların çamaşır suyu ile temizlenmesi.
- İzolasyon: Döküntüler kuruyana kadar okula gönderilmemeli.
- Eşya paylaşımı: Bardak, havlu gibi kişisel eşyalar ayrılmalı.
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- 3 günden uzun süren yüksek ateş.
- Yutamama veya sıvı kaybı belirtileri (ağlarken gözyaşı olmaması).
- Boyun tutulması, şiddetli baş ağrısı.
- Nefes almada güçlük.
Gebelikte Riskler
Hamilelerde enfeksiyon, düşük veya fetal anomalilere yol açmaz. Ancak doğum yakınsa yenidoğana bulaş riski nedeniyle doktor kontrolü önerilir.
