Bel fıtığı, omurlar arasındaki disklerin yırtılarak sinir köklerine baskı yapmasıyla ortaya çıkan yaygın bir omurga problemidir. Özellikle 30-50 yaş arası yetişkinlerde görülen bu durum, şiddetli ağrı ve hareket kısıtlılığına yol açabilir. İşte bel fıtığının nedenleri, tedavi yöntemleri ve korunma stratejileri:
Disk Hernisinin Temel Nedenleri
Disklerin içindeki jel benzeri maddenin dış tabakayı yırtması genellikle kademeli olarak gelişir. Yaşlanmayla disklerdeki sıvı kaybı ana faktördür. Ağır kaldırma, ani dönüş hareketleri veya travmalar tetikleyici olabilir. Obezite, sigara kullanımı ve uzun süreli oturmayı gerektiren meslekler riski artırır.
Belirtiler ve İlerleme Evreleri
- Başlangıç Evresi: Belde lokalize ağrı ve kas spazmları
- Sinir Baskısı: Kalçadan bacağa yayılan keskin ağrı (siyatik)
- İlerlemiş Vakalar: Ayaklarda uyuşma, karıncalanma, kas güçsüzlüğü
- Acil Durum İşaretleri: İdrar/büyük abdest tutamama veya bacaklarda felç hissi (kauda ekuina sendromu)
Tanı Yöntemleri
Fizik muayenede düz bacak kaldırma testi sinir irritasyonunu gösterir. Manyetik rezonans (MRG) %95 doğrulukla disk yapısını ve sinir sıkışmasını görüntüler. Elektromiyografi (EMG) sinir hasarının derecesini ölçer. Kemik problemlerini ayırt etmek için röntgen veya BT kullanılabilir.
Tedavi Yaklaşımları
-
Konservatif Tedavi
- İlaçlar: NSAİİ’ler (ibuprofen), kas gevşeticiler ve nöropatik ağrı için gabapentin
- Fizik Tedavi: Lumbal traksiyon, derin doku masajı, McKenzie egzersizleri
- Epidural Enjeksiyon: Steroidlerle sinir kökü çevresindeki inflamasyonu azaltma
-
Cerrahi Seçenekler
- Mikrodiskektomi: Mikroskop altında sinir baskısı yapan disk parçasının çıkarılması
- Endoskopik Cerrahi: 1 cm’lik kesiden kameralı sistemle müdahale
- Füzyon: İstikrarsız omurgalarda omurların kaynaştırılması
Rehabilitasyon Süreci
Ameliyat sonrası ilk 6 hafta ağır kaldırma ve öne eğilmeyi içeren hareketler yasaktır. Fizyoterapist eşliğinde pelvik tilt ve köprü kurma egzersizleriyle kaslar güçlendirilir. 3. aydan itibaren yüzme ve yürüyüş programları başlar.
Korunma Stratejileri
- Doğru Postür: Otururken bel desteği kullanımı, dizler bükülerek ağır kaldırma
- Egzersiz: Plank, pelvik tilt ve hamstring esnetme hareketleri
- Yaşam Tarzı: Fazla kilolardan kurtulma, sigarayı bırakma, düzenli su tüketimi
Ne Zaman Ameliyat Gerekir?
- 6 haftalık konservatif tedaviye yanıt alınamaması
- İlerleyici kas güçsüzlüğü veya his kaybı
- Mesane/barsak kontrolünün bozulması
Bel fıtığında erken müdahale, kalıcı sinir hasarını önlemede kritiktir. Ağrı iki haftadan uzun sürerse veya bacaklarda güç kaybı hissedilirse nöroloji veya ortopedi uzmanına başvurulmalıdır.
