Diş gıcırdatma (bruksizm), özellikle uyku sırasında istemsiz olarak dişleri sıkma veya birbirine sürtme eylemidir. Yetişkinlerin yaklaşık %20’sinde görülen bu durum, tedavi edilmediğinde diş minesinde aşınma, çene eklemi rahatsızlıkları ve kronik baş ağrılarına yol açabilir. İşte bruksizmin nedenleri, belirtileri ve modern tedavi yaklaşımları:
Diş Gıcırdatmanın Yaygın Belirtileri
- Sabahları çene kaslarında ağrı veya yorgunluk hissi
- Dişlerde hassasiyet (sıcak/soğuk) veya minede çatlaklar
- Başın şakak bölgesinde uzun süreli ağrı
- Uyku partnerinin diş sıkma sesini duyması
- Çene ekleminden (TMJ) "klik" sesi gelmesi
- Diş boylarında gözle görülür kısalma
Bruksizmin Ana Nedenleri
- Stres ve Kaygı: Psikolojik faktörler vakaların %70’inden sorumlu
- Maloklüzyon: Dişlerin kapanış bozuklukları
- Uyku Apnesi: Nefes kesintileri sırasında oluşan refleks
- Antidepresanlar: SSRI grubu ilaçların yan etkisi
- Kafein/Alkol: Gece kas aktivitesini artırması
Teşhis Yöntemleri
- Klinik Muayene: Diş aşınmalarının tipik desenleri
- Oklüzal Şerit Analizi: Isırık kuvvetinin dağılımı
- Polisomnografi: Uyku laboratuvarında kas aktivitesi ölçümü
- EMG: Çene kaslarının elektriksel aktivitesi
Etkili Tedavi Seçenekleri
- Oklüzal Splint: Gece plağı ile dişlerin korunması
- Botoks Enjeksiyonu: Masseter kasına uygulanan dozlar
- Ortodontik Tedavi: Kapanış bozukluklarının düzeltilmesi
- Fizik Tedavi: Çene egzersizleri ve masaj teknikleri
- Bilişsel Davranışçı Terapi: Stres yönetimi eğitimi
Komplikasyonlar ve Riskler
- Diş kırıkları ve kök hasarı
- TME (temporomandibuler eklem) disfonksiyonu
- Yüzde asimetri gelişimi
- Kronik migren atakları
- İşitme problemleri (orta kulak basıncı değişimi)
Evde Uygulanabilecek Yöntemler
- Sakız çiğnemekten kaçınmak
- Yatmadan 3 saat önce kafein alımını kesmek
- Çene kaslarına ılık kompres uygulamak
- Dil pozisyonu egzersizleri (dil ucunu damağa değdirme)
Ne Zaman Diş Hekimine Başvurulmalı?
- Sabah uyanınca çenede şiddetli ağrı varsa
- Dişlerde sallanma veya kırılma fark edilirse
- Baş ağrıları günlük yaşamı engelliyorsa
- Çene hareketlerinde kısıtlılık oluştuysa
Bruksizm tedavisi multidisipliner yaklaşım gerektirir. Diş hekimi, fizyoterapist ve psikolog işbirliğiyle %85 başarı sağlanır. Erken teşhis, diş kayıplarını ve cerrahi müdahale ihtiyacını önlemede kritiktir.
