Diş eti kanseri, ağız kanserlerinin agresif bir formu olup skuamöz hücreli karsinom tipinde gelişir. Özellikle 50 yaş üstü bireylerde ve tütün kullanım öyküsü olanlarda görülme sıklığı artar. Erken teşhis edilmediğinde çene kemiğine yayılarak ciddi fonksiyon kayıplarına yol açabilir.
Risk Faktörleri ve Nedenleri
Sigara, puro, nargile gibi tütün ürünleri en önemli tetikleyicidir. Alkol kullanımı riski 6 kat artırırken, tütünle birlikte kullanımda bu oran 30 kata çıkar. Human Papilloma Virüs (HPV-16) enfeksiyonu, sürekli tahrişe neden olan kırık dişler veya uyumsuz protezler, uzun süreli güneş ışığı maruziyeti (dudak kanseri yoluyla yayılım) ve genetik yatkınlık diğer önemli risk faktörleridir.
Belirtiler ve Erken Uyarı İşaretleri
- Diş etinde iyileşmeyen yara veya ülserler (2 haftadan uzun süren)
- Kendiliğinden oluşan diş eti kanamaları
- Diş etlerinde beyaz (lökoplaki) veya kırmızı (eritroplaki) renk değişimleri
- Dişlerde nedensiz sallanma veya diş kaybı
- Çenede uyuşma veya ağrı
- Boyunda lenf nodu şişliği
- Yutma güçlüğü ve ağız kokusunda artış
Teşhis Yöntemleri
Şüpheli lezyonlarda insizyonel biyopsi altın standarttır. Patoloji laboratuvarında doku örneği mikroskopik incelemeye tabi tutulur. Manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve bilgisayarlı tomografi (BT), tümörün çene kemiğine yayılımını değerlendirir. PET-CT ise metastaz taramasında kullanılır.
Tedavi Protokolleri
- Cerrahi: Tümörlü dokunun geniş cerrahi sınırlarla çıkarılması esastır. Çene kemiği tutulumunda segmental rezeksiyon gerekebilir.
- Radyoterapi: Cerrahi sonrası nüks önleme amacıyla veya cerrahiye uygun olmayan hastalarda primer tedavi olarak uygulanır.
- Kemoterapi: Cisplatin veya 5-Fluorourasil gibi ajanlar, ileri evre tümörlerde radyoterapiyle eş zamanlı kullanılır.
- Rekonstrüktif Cerrahi: Flep transferleri (radial önkol flebi, fibula flebi) ile kaybedilen doku onarılır.
Prognozu Etkileyen Faktörler
Tümörün boyutu, lenf nodu tutulumu ve metastaz varlığı hayatta kalma oranlarını doğrudan etkiler. Erken evrede (Evre I-II) 5 yıllık sağkalım %85 iken, lenf nodu metastazı olanlarda (Evre III) bu oran %40’a düşer.
Korunma ve Erken Tanı Stratejileri
- Tütün ve alkol ürünlerinden kesinlikle kaçınılmalı
- HPV aşısı yaptırılmalı
- Her 6 ayda bir diş hekimi kontrolü
- Ağız içinde 2 haftadan uzun süren yaralarda acilen uzmana başvurulmalı
- Protez kullananların düzenli ağız muayenesi
Rehabilitasyon Süreci
Cerrahi sonrası konuşma terapisi, yutma rehabilitasyonu ve fizyoterapi gereklidir. Dental implantlar veya özel protezlerle çiğneme fonksiyonları restore edilir. Psikoonkolojik destek, yaşam kalitesini artırmada kritik rol oynar.
Multidisipliner Yaklaşımın Önemi
Tedavide kulak-burun-boğaz uzmanları, medikal onkologlar, radyasyon onkologları, plastik cerrahlar ve diş hekimlerinden oluşan ekip çalışması şarttır. Tanı anından rehabilitasyon sonuna kadar koordineli süreç yönetimi nüks riskini azaltır.
