Deride beyaz lekeler, cilt pigmentasyonundaki bozulmalar sonucu ortaya çıkan yaygın bir dermatolojik sorundur. Bu lekelerin altında yatan nedenler basit bir mantar enfeksiyonundan otoimmün hastalıklara kadar geniş bir yelpazede değerlendirilmelidir. İşte bu duruma dair kapsamlı bilgiler:
Beyaz Lekelerin Yaygın Nedenleri
Vitiligo, melanin üreten hücrelerin (melanositler) bağışıklık sistemi tarafından tahrip edilmesiyle ortaya çıkar. Lekeler genellikle simetriktir ve vücudun her bölgesinde görülebilir. Pityriasis alba ise özellikle çocuklarda yüzde, kollarda pullu beyaz yamalara yol açar. Egzama sonrası gelişen bu durum güneşle belirginleşir. Tinea versicolor, Malassezia mantarının neden olduğu enfeksiyondur. Sırt, göğüs ve kollarda küçük beyaz lekeler şeklinde kendini gösterir. Terleme ve nemli ortamlar mantarın çoğalmasını kolaylaştırır. İdiopatik guttate hipomelanoz, genellikle 40 yaş üstü bireylerde bacak ve kollarda 1-10 mm boyutunda beyaz noktacıklar oluşturur. Güneş hasarı ve yaşlanma bu durumu tetikler.
Teşhis Yöntemleri
Dermatologlar öncelikle lekelerin dağılımını, boyutunu ve sınırlarını değerlendirir. Wood lambası muayenesinde mantar enfeksiyonları yeşilimsi floresan verir. Vitiligo ise keskin beyaz parıltı gösterir. Şüpheli durumlarda lezyondan kazıntı alınarak mikroskopta mantar araştırılır. Biyopsi, vitiligo veya nadir görülen hipopigmentasyon nedenlerini ayırt etmek için kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
- Vitiligo: Topikal kortikosteroidler ve kalsinörin inhibitörleri (tacrolimus) ile renk hücrelerinin yeniden kazanımı hedeflenir. Dar band UVB fototerapisi haftada 2-3 seans uygulanır.
- Pityriasis Alba: Nemlendiriciler ve düşük etkili kortizonlu kremlerle cilt bariyeri onarılır.
- Tinea Versicolor: Ketokonazol şampuan veya kremlerle 2-4 haftalık tedavi yeterlidir. Nüksleri önlemek için ayda bir koruyucu şampuan kullanılır.
- Hipomelanoz: Fraksiyonel lazer veya kimyasal peeling ile pigmentasyon uyarılabilir.
Önlemler ve Destek Tedaviler
Güneş koruyucu kullanmak (SPF 50+) tüm beyaz leke türlerinde kritiktir. Özellikle vitiligolu bölgeler güneş yanığına açıktır. D vitamini takviyesi ve antioksidan bakımından zengin beslenme (ceviz, havuç) cilt sağlığını destekler. Stres yönetimi, vitiligo ataklarını azaltmada yardımcı olur.
Ne Zaman Dermatoloğa Başvurmalı?
Lekeler aniden büyüdüğünde, kaşıntı/yanma eşlik ettiğinde veya sosyal kaygıya neden olduğunda uzmana danışılmalıdır. Gebelikte ortaya çıkan beyaz lekelerde topikal tedavilerin güvenliği için mutlaka hekim onayı alınmalıdır.
