Çocuk kardiyolojisi, yenidoğan döneminden ergenliğe kadar olan süreçte kalp ve dolaşım sistemini etkileyen hastalıkların teşhis, tedavi ve takibini üstlenen uzmanlık dalıdır. Bu alan, doğumsal kalp defektleri gibi kompleks sorunlardan ritim bozukluklarına kadar geniş bir yelpazede hizmet verir. Çocuk kalp sağlığında erken tanı ve müdahale, yaşam kalitesi ve sağ kalım oranlarını doğrudan etkiler.
Doğumsal Kalp Hastalıkları
Doğumsal kalp hastalıkları, bebeklerin yaklaşık %1’inde görülen en yaygın konjenital anomalilerdir. Ventriküler septal defekt (VSD), atrial septal defekt (ASD) ve Fallot tetralojisi gibi yapısal bozukluklar bu gruba girer. Bazı vakalar gebelik sırasında fetal ekokardiyografi ile tespit edilebilirken, hafif defektler büyüme sürecinde belirti verebilir.
Edinsel Kalp Problemleri
Çocukluk çağında sonradan gelişen kalp sorunları arasında romatizmal kalp hastalığı, miyokardit ve Kawasaki hastalığı öne çıkar. Özellikle streptokok enfeksiyonları sonrası gelişen romatizmal ateş, kalp kapakçıklarında kalıcı hasara yol açabilir. Günümüzde bu hastalıkların görülme sıklığı antibiyotik kullanımı ve aşılarla azalmıştır.
Ritim Bozuklukları
Aritmiler, çocuklarda çarpıntı, bayılma veya egzersiz intoleransı şikayetleriyle kendini gösterir. Supraventriküler taşikardi (SVT) en sık görülen ritim problemi olup, Wolff-Parkinson-White sendromu gibi ileti yolu anomalileri tetikleyebilir. Tanıda EKG, Holter monitörizasyonu ve elektrofizyolojik çalışmalar kullanılır.
Tanı Yöntemleri
- Fetal Ekokardiyografi: Gebeliğin 18-22. haftalarında yapılarak majör kalp defektlerini tespit eder
- Transtorasik Ekokardiyografi: Altın standart tanı aracı olup kapak fonksiyonlarını ve yapısal anomalileri değerlendirir
- Kardiyak MR: Kompleks anatomik defektlerde 3 boyutlu görüntüleme sağlar
- Efor Testi: Egzersiz kapasitesi ve ritim değişikliklerini ölçer
Tedavi Yaklaşımları
- Kateter Bazlı Girişimler: PDA kapatılması, balon valvüloplasti gibi işlemler ameliyatsız çözüm sunar
- Cerrahi Tedaviler: Arteriyel switch, Fontan prosedürü gibi açık kalp ameliyatları kompleks defektleri düzeltir
- Elektrofizyolojik Ablasyon: Anormal elektrik yollarını radyofrekans enerjisiyle ortadan kaldırır
- İlaç Tedavileri: Kalp yetmezliğinde diüretikler, aritmide antiaritmik ajanlar kullanılır
Takip ve Rehabilitasyon
Kompleks cerrahi geçiren çocuklarda düzenli kardiyak takip hayati önem taşır. Egzersiz kısıtlamaları, endokardit profilaksisi ve büyüme-gelişme izlemi multidisipliner yaklaşım gerektirir. Kardiyak rehabilitasyon programları, fiziksel kapasiteyi artırarak yaşam kalitesini yükseltir.
Aileler İçin Kritik Belirtiler
- Bebeklerde emerken yorulma ve terleme
- Morarma (siyanoz) atakları
- Büyüme geriliği ve kilo alamama
- Göğüs ağrısı ile bayılma nöbetleri
- Nefes darlığı ve çarpıntı şikayetleri
Koruyucu Kardiyoloji
Doğumsal kalp hastalıklarını önlemek için gebelik öncesi folik asit takviyesi, kontrolsüz diyabetin yönetimi ve teratojen maruziyetinden kaçınma önerilir. Edinsel hastalıklarda ise streptokok enfeksiyonlarının zamanında tedavisi, sağlıklı beslenme ve düzenli fizik aktivite koruyucu rol oynar.
Çocuk kardiyoloji uzmanları, pediatrik kalp hastalıklarının yönetiminde çocuk kalp cerrahisi, pediatri ve beslenme uzmanları ile koordineli çalışır. Erken müdahale edilen vakalarda normal yaşam beklentisi ve aktivite düzeyine ulaşmak mümkündür.
