Lyme Hastalığı Belirtileri Tedavisi ve Korunma

Lyme hastalığı (borreliosis), Ixodes cinsi kenelerin taşıdığı Borrelia burgdorferi bakterisinin neden olduğu multisistemik bir enfeksiyondur. İlk olarak 1977’de Connecticut’ta tanımlanan bu hastalık, özellikle ormanlık alanlarda yaygın olup erken teşhis edilmediğinde kronik nörolojik ve romatolojik sorunlara yol açabilir.

Bulaşma Yolları ve Risk Faktörleri
Enfekte kenelerin insan derisine tutunmasıyla bulaşır. Bakteri, kenenin 36-48 saatten uzun süre tutunması durumunda vücuda geçer. Risk faktörleri arasında; ormanlık/park alanlarda zaman geçirmek, evcil hayvan sahipliği ve koruyucu kıyafet kullanmamak sayılabilir. Avrupa ve Kuzey Amerika’da endemiktir.

Klinik Belirtiler ve Evreler

1. Erken Lokalize Evre (3-30 gün):

   • Kene ısırığı bölgesinde "hedef tahtası" benzeri kızarıklık (eritema migrans)
   • Ateş, baş ağrısı ve lenf bezlerinde şişme

2. Erken Yaygın Evre (haftalar/aylar):

   • Çoklu deri lezyonları
   • Yüz felci, menenjit gibi nörolojik bulgular
   • Artrit ve kalp ritim bozuklukları

3. Geç Evre (aylar/yıllar):

   • Kronik artrit
   • Ensefalopati ve periferik nöropati
   • Deride atrofik değişiklikler (akrodermatit kronika atrofikans)

Tanı Yöntemleri

• Serolojik Testler: ELISA ile tarama, Western Blot ile doğrulama
• PCR: Eklem sıvısı veya BOS’ta bakteri DNA’sı tespiti
• Kültür: Düşük duyarlılık nedeniyle nadiren kullanılır

Tedavi Protokolleri
| Evre | Tedavi Seçenekleri | Süre |
|————–|——————————————–|————|
| Erken Evre | Doksisiklin (100 mg 2×1) | 14-21 gün |
| Nörolojik | Seftriakson (2g/gün IV) | 14-28 gün |
| Kardiyak | Sefuroksim aksetil (500 mg 2×1) | 21 gün |
| Kronik Artrit| Amoksisilin + probenesid | 30-60 gün |

Komplikasyonlar

• Tedavi edilmeyen olgularda %60 artrit gelişimi
• Kalıcı yüz felci veya periferik nöropati
• Lyme ensefalopatisinde bilişsel bozukluklar

Korunma Stratejileri

1. Mekanik Korunma:

   • Açık renkli kıyafetler ve çizme kullanımı
   • Pantolon paçalarını çorap içine sokma

2. Kimyasal Korunma:

   • DEET içeren repellentler
   • Permetrin emdirilmiş giysiler

3. Çevresel Önlemler:

   • Bahçe kenarlarına taş/talaş bariyeri
   • Semptomatik hayvanların veterinere başvurusu

Özel Durumlar

• Gebelik: Sefuroksim veya amoksisilin ile tedavi edilmeli. Tedavi edilmeyen enfeksiyon fetal kayıp riski taşır.
• Pediatri: <8 yaş doksisiklin yerine amoksisilin kullanılmalıdır.

Ayırıcı Tanı

• Eritema migrans: Selülit, numuler egzema
• Nörolojik bulgular: MS, Guillain-Barré sendromu
• Artrit: Romatoid artrit, reaktif artrit

Prognoz ve Takip
Erken evrede tedavi başarısı %95’tir. İlk yıl 3 ayda bir serolojik takip önerilir. Kalıcı semptomlarda post-treatment Lyme disease syndrome (PTLDS) değerlendirilmeli.

Hangi Durumlarda Acil Başvurulmalı?

• Boyun tutulması ve şiddetli baş ağrısı
• Göğüs ağrısı veya çarpıntı
• Eklemlerde ani şişme ve kızarıklık

Enfeksiyon hastalıkları uzmanı tarafından yönetilmesi gereken bu tabloda, kene çıkarılması için cımbız kullanımı ve ısırık bölgesinin dezenfeksiyonu ilk müdahalede kritik önem taşır.