Bel yamukluğu (skolyoz), omurganın yana doğru 10 dereceden fazla eğilmesiyle karakterize bir durumdur. Hem çocuklarda hem de yetişkinlerde görülebilen bu postüral bozukluk, erken teşhis edilmezse solunum güçlüğü ve kronik ağrılara yol açabilir.
Bel Yamukluğu Nedir?
Skolyoz, omurganın üç boyutlu deformasyonudur. En yaygın formu olan idiyopatik skolyoz, genellikle ergenlik dönemindeki büyüme atağı sırasında ortaya çıkar. Konjenital skolyoz ise anne karnındaki gelişim anomalilerine bağlıdır. Eğrilik derecesi Cobb açısı ölçümüyle değerlendirilir ve 40 dereceyi aşan vakalar ciddi kabul edilir.
Belirtileri Nasıl Fark Edilir?
Hafif vakalarda belirtiler gözle görülmeyebilir. İlerleyen durumlarda:
- Omuz ve kalçalarda asimetri
- Bir kürek kemiğinin diğerinden belirgin şekilde çıkıntı yapması
- Yürüme veya ayakta durmada dengesizlik
- Nefes darlığı ve yorgunluk hissi
- Kronik sırt ağrıları
Bu bulgular özellikle çocuklarda büyüme hızlanması döneminde daha belirginleşir.
Teşhis Yöntemleri
Tanı için öncelikle "öne eğilme testi" ile omurga asimetrisi kontrol edilir. Kesin teşhis için:
- Omurga röntgeni (Cobb açısı hesaplaması)
- MR (nörolojik anomalileri ekarte etmek için)
- CT tarama (3 boyutlu deformite analizi)
Gelişimini tamamlamamış çocuklarda 6 aylık periyotlarla takip gerekebilir.
Tedavi Seçenekleri
1. Konservatif Yaklaşımlar:
- 25 Derece Altı Eğrilikler: Schroth metodu gibi özel fizyoterapi teknikleri ve yüzme gibi simetrik sporlar.
- 25-40 Derece Arası: Kişiye özel üretilen korseler (günde 16-23 saat kullanım).
2. Cerrahi Müdahale:
- 40 Derece Üstü Eğrilikler: Spinal füzyon (titanyum çubuklarla düzeltme).
- Nöromusküler Skolyoz: Vertebral tethered cord gibi nöroşirürjikal teknikler.
Risk Faktörleri
- Aile öyküsü (vakaların %30’unda genetik yatkınlık)
- Nörofibromatoz veya serebral palsi gibi nörolojik hastalıklar
- Osteoporoz kaynaklı dejeneratif skolyoz (50 yaş üstü kadınlarda)
- Duruş bozuklukları ve ağır sırt çantası taşıma alışkanlığı
Önleme Stratejileri
- Okul tarama programları (10-15 yaş arası düzenli kontroller)
- Postür egzersizleri (plank, köprü kurma)
- Kalsiyum ve D vitamini takviyesi (kemik yoğunluğu için)
- Yatak seçimi (orta sertlikte ortopedik yataklar)
Hangi Durumlarda Acil Müdahale Gerekir?
- Ani idrar tutamama veya bacaklarda güçsüzlük
- Solunum kapasitesinde belirgin azalma
- Ağrı kesicilere yanıt vermeyen şiddetli ağrı
Skolyoz tedavisinde erken teşhis kritik öneme sahiptir. Çocukluk döneminde yılda bir kez ortopedi uzmanı kontrolü önerilir. Yetişkinlerde ise ağrı veya görsel deformite varlığında fizik tedavi ve rehabilitasyon uzmanına başvurulmalıdır.
