Bel eğriliği (skolyoz), omurganın yana doğru 10 dereceden fazla eğilmesiyle karakterize yaygın bir ortopedik sorundur. Genellikle ergenlik döneminde ortaya çıkan bu durum, kız çocuklarında erkeklere göre 8 kat daha sık görülür. İşte skolyozun nedenleri, teşhis yöntemleri ve güncel tedavi seçenekleri:
Bel Eğriliğinin Temel Nedenleri
Skolyozun %80’inden fazlası "idiyopatik" yani nedeni bilinmeyen grupta yer alır. Diğer nedenler arasında doğuştan omurga anomalileri, serebral palsi veya kas distrofisi gibi nöromüsküler hastalıklar, enfeksiyonlar ve tümörler bulunur. Ailesel geçiş önemli bir risk faktörüdür; birinci derece akrabasında skolyoz olanlarda görülme riski 20 kat artar.
Belirtiler ve Erken Teşhis İpuçları
- Omuz seviyeleri arasında asimetri
- Kalça kemiklerinin birinin daha belirgin olması
- Kollar yana sarkıtıldığında bel kısmında eşitsiz boşluklar
- Öne eğilme testinde (Adam testi) sırt bir tarafa çıkıntı yapması
- Yorgunluk ve kronik sırt ağrısı
Tanı Yöntemleri
Teşhis için öncelikle fizik muayene yapılır. Şüpheli vakalarda tam boy röntgen çekilerek Cobb açısı ölçülür. 25 derecenin üzerindeki eğriliklerde MRG ile omurilik anomalileri araştırılır. Nöromüsküler skolyozda EMG ve genetik testler gerekebilir.
Tedavi Yaklaşımları
- Gözlem: 10-20 derece eğriliği olan hastalar 4-6 ayda bir kontrolden geçer.
- Korse Tedavisi: 20-40 derece arası eğrilerde özel tasarımlı (Boston, Cheneau) korse kullanılır. Günlük 16-23 saat takılması kritiktir.
- Fizik Tedavi: Schroth metodu gibi skolyoza özel egzersizlerle kas dengesizliği düzeltilir.
- Cerrahi Müdahale: 45 derece üzeri eğrilerde spinal füzyon uygulanır. Titanyum çubuklarla omurga sabitlenir.
Ameliyat Kararı Verirken Dikkat Edilenler
- Eğriliğin ilerleme hızı (yılda 5 dereceden fazla artış)
- Solunum fonksiyonlarının etkilenmesi
- Hastanın büyüme potansiyeli (Risser evresi)
- Nörolojik defisit varlığı
Skolyozda Egzersizin Rolü
Düzenli egzersiz tedavinin temel taşıdır. Yüzme, pilates ve klinik yoga postürü düzeltmede etkilidir. Nefes egzersizleri göğüs kafesi esnekliğini artırır. Core kaslarını güçlendiren hareketler omurgaya binen yükü %30 azaltır.
Komplikasyonlar ve Korunma
İlerlememiş vakalarda yaşam kalitesi etkilenmez. Ancak 70 derece üzeri eğrilerde akciğer kapasitesi %30 azalabilir. Erken teşhis için 10-14 yaş arası çocuklarda yılda bir postür taraması önerilir. D vitamini ve kalsiyumdan zengin beslenme kemik sağlığını destekler.
Hangi Durumlarda Acil Doktora Başvurulmalı?
- Ani sırt ağrısıyla birlikte bacaklarda uyuşma
- İdrar tutamama veya bağırsak kontrolü kaybı
- Görsel olarak belirginleşen asimetri
- Nefes darlığı ve çabuk yorulma
Skolyoz tedavisi ortopedi uzmanı, fizyoterapist ve gerektiğinde nöroşirürjiyenin işbirliğiyle planlanır. Erken evrede teşhis edilen vakalarda cerrahi dışı yöntemlerle başarı oranı %85’in üzerindedir.
