Bağırsak fıtığı, bağırsak segmentlerinin karın duvarındaki zayıf noktalardan dışarı çıkmasıyla oluşan ciddi bir sağlık sorunudur. Özellikle kasık, göbek ve ameliyat kesisi bölgelerinde görülür. Tedavi edilmediğinde bağırsak tıkanıklığı veya kangren gibi hayati risk oluşturan komplikasyonlara yol açabilir.
Bağırsak Fıtığının Nedenleri
Karın içi basıncını artıran durumlar başlıca risk faktörleridir. Kronik öksürük (KOAH hastalarında), ağır kaldırma, kabızlık nedeniyle ıkınma, prostat büyümesine bağlı idrar zorluğu, gebelik ve aşırı kilo bu durumu tetikleyebilir. Karın duvarını zayıflatan ameliyatlar (apandisit, sezaryen) veya yaşlanmaya bağlı doku elastikiyeti kaybı da yaygın sebeplerdir.
Belirtiler ve İşaretler
- Şişlik: Öne eğilme veya ıkınmayla belirginleşen yumuşak kitle
- Ağrı: Özellikle fiziksel aktivite sonrası artan keskin veya yanıcı ağrı
- Sindirim problemleri: Bulantı, kusma ve gaz çıkaramama
- Kızarıklık: Fıtık kesesi üzerinde cilt rengi değişimi
- Acil durum sinyalleri: Ani şiddetli ağrı, kusma ve kitlede sertleşme (strangülasyon işareti)
Teşhis Yöntemleri
Fizik muayenede fıtık kendini ele verir. Hekimler öksürük testi (hasta öksürürken şişliğin belirginleşmesi) ile tanıyı doğrular. Ultrason veya BT görüntüleme, fıtığın boyutunu ve içeriklerini değerlendirmek için kullanılır. Özellikle obez hastalarda MR, gizli fıtıkların tespitinde etkilidir.
Tedavi Seçenekleri
- Konservatif Yaklaşım:
- Fıtık bağı kullanımı (cerrahi riski yüksek yaşlı hastalarda)
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Kilo verme, kabızlık önleyici diyet
- Cerrahi Tedaviler:
- Açık onarım: Mesh (yama) ile güçlendirilmiş klasik operasyon
- Laparoskopik cerrahi: 3-4 küçük kesiyle yapılan düşük komplikasyonlu yöntem
- Acil ameliyat: Strangülasyon şüphesinde 6 saat içinde müdahale
Ameliyat Sonrası İyileşme
Laparoskopik sonrası 1-2 gün, açık ameliyattan sonra 1 hafta içinde normal aktivitelere dönülebilir. Ağır kaldırma ve spor aktiviteleri 6 hafta ertelenmeli. Nüks riski mesh onarımında %1-3, geleneksel yöntemde %10-15’tir.
Önleme Stratejileri
- Düzenli egzersiz: Karın kaslarını güçlendiren pilates ve yüzme
- Beslenme: Yüksek lifli diyetle kabızlıktan korunma
- Mekanik önlemler: Ağır kaldırırken nefes teknikleri kullanma
- Sigara bırakma: Kronik öksürük riskini azaltma
Risk Grupları ve Takip
Kronik böbrek yetmezliği, siroz hastaları ve prostat sorunu olan erkekler düzenli kontrol yaptırmalı. Gebelerde göbek fıtığı gelişirse, doğum sonrası 6. ayda cerrahi planlanır.
