Ayak çıbanı, Staphylococcus aureus bakterisinin neden olduğu cilt altı enfeksiyonudur. Özellikle terlemeye bağlı nemli ortam, sürtünme ve ayak hijyeninin bozulmasıyla tetiklenir. Çıbanlar ayak tabanı, parmak araları veya tırnak çevresinde ağrılı şişlikler şeklinde ortaya çıkabilir.
Ayak Çıbanının Belirtileri
- Kırmızı, sert ve ağrılı bir şişlik (başlangıç evresi)
- Zamanla içinde irin birikmesi ve sarı-beyaz baş oluşumu
- Dokunmayla artan hassasiyet ve sıcaklık hissi
- Yürürken batma hissi veya şiddetli ağrı
- Nadiren ateş ve lenf bezlerinde şişme
Risk Faktörleri
Diyabet hastaları, bağışıklık sistemi zayıf kişiler ve periferik dolaşım bozukluğu olanlar risk altındadır. Dar ayakkabı giymek, hijyen eksikliği, jiletle epilasyon ve havuz/duş zeminlerine çıplak ayakla basmak enfeksiyon riskini artırır.
Teşhis Yöntemleri
Doktor muayenesinde klinik görünüm tanı için yeterlidir. İnatçı veya tekrarlayan çıbanlarda irin kültürü alınarak antibiyotik direnci test edilir. Diyabet şüphesinde kan şekeri ölçümü yapılır.
Tedavi Aşamaları
-
Evde Bakım:
- Sıcak kompres (günde 4 kez 15 dakika)
- Çıbanı sıkmamak ve tahrişten kaçınmak
- Antibakteriyel sabunla temizlik
-
Tıbbi Tedavi:
- Topikal antibiyotik kremler (Mupirosin)
- Oral antibiyotikler (Sefalosporin grubu)
- Olgunlaşmış çıbanlarda cerrahi drenaj
Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen çıbanlar selülit, apse veya kemik iltihabına (osteomiyelit) dönüşebilir. Diyabetik ayakta kangren riski doğurabilir. Tekrarlayan çıbanlar MRSA enfeksiyonu işareti olabilir.
Önleyici Tedbirler
- Ayakları her gün pH nötr sabunla yıkayıp iyice kurulama
- Pamuklu çoraplar ve nefes alan ayakkabılar giyme
- Ortak alanlarda terlik kullanma
- Tırnak makasını kişiselleştirme
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
- Ateş >38°C ve titreme varsa
- Kızarıklık diz üstüne yayılıyorsa
- Şeker hastalığı veya bağışıklık baskılanması mevcutsa
- 2 haftada iyileşmeyen çıbanlarda
Diyabetik Ayak Özelinde Uyarılar
Diyabet hastaları en küçük çıbanda bile acilen dermatoloğa başvurmalıdır. Nöropati nedeniyle ağrı hissi azalabileceğinden günlük ayak kontrolü şarttır.
