Asimetrik gelişme geriliği, bebeğin anne karnındaki büyümesinde organlar ve vücut sistemleri arasında dengesizlik görülen bir durumdur. Bu sorunda, bebeğin baş çevresi ve beyin gelişimi normal seyrederken karın çevresi ve organların büyümesi geri kalır. Plasenta yetmezliği genellikle altta yatan temel nedendir.
Nedenleri ve Risk Faktörleri
Asimetrik gelişme geriliğinin en önemli nedeni plasental yetersizliktir. Plasentanın yeterli oksijen ve besin sağlayamaması durumunda, vücut "beyin koruyucu" mekanizmayı devreye sokar. Bu durumda kan akımı öncelikle beyne yönlendirilirken, karaciğer, böbrekler ve sindirim sistemi gibi organlara giden kan azalır. Annede hipertansiyon, preeklampsi, kronik böbrek hastalığı, kontrolsüz diyabet veya ağır sigara kullanımı plasenta fonksiyonlarını bozar. Çoğul gebelikler ve bazı enfeksiyonlar da riski artırır.
Teşhis Yöntemleri
Tanıda ultrasonografi altın standarttır. Düzenli ultrason takiplerinde bebeğin baş çevresi (HC) ile karın çevresi (AC) ölçümleri arasındaki oransızlık dikkat çeker. Baş çevresi persentili normal sınırlardayken, karın çevresi persentili belirgin şekilde düşüktür. Doppler ultrason ile göbek kordonu ve uterin arter akımları değerlendirilir. Anormal akım paternleri plasental yetmezliğin göstergesidir. Ayrıca amniyon sıvı indeksi ölçümü ve anneden alınan detaylı öykü teşhise yardımcı olur.
Yönetim ve Tedavi Yaklaşımları
Tedavide öncelikli hedef altta yatan nedenin kontrolüdür. Annedeki hipertansiyon veya diyabet gibi sorunlar sıkı takiple yönetilir. Sigara kullanımı kesinlikle bıraktırılır. Bebeğin sağlık durumunu izlemek için haftada 2 kez NST (non-stres test) ve biyofizik profil uygulanır. Büyümenin durması veya fetal distres belirtileri varsa, doğum planlaması yapılır. 34. haftadan önce steroid uygulamasıyla fetal akciğer gelişimi hızlandırılır. Şiddetli vakalarda yoğun bakım şartlarında erken doğum gerekebilir.
Olası Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen vakalarda fetal distres, hipoksi ve intrauterin ölüm riski artar. Doğum sonrasında bebeklerde hipoglisemi, hipotermi, nörolojik sorunlar ve bağışıklık sistemi zayıflığı görülebilir. Uzun dönemde bu bebeklerde tip 2 diyabet, hipertansiyon ve böbrek hastalıkları gelişme olasılığı yüksektir.
Korunma Stratejileri
Gebelik öncesi annenin kronik hastalıklarının kontrol altına alınması kritiktir. Düzenli prenatal kontroller, dengeli beslenme ve demir takviyeleri plasental sağlığı destekler. Sigara ve alkolden uzak durulması, stresten kaçınılması ve yeterli uyku önemli koruyucu önlemlerdir. Riskli gebeliklerde düşük doz aspirin kullanımı plasental perfüzyonu iyileştirebilir.
Takip Süreci
Doğum sonrasında bebekler neonatal yoğun bakım ünitesinde izlenir. Vücut ağırlığı, kan şekeri ve enfeksiyon parametreleri düzenli kontrol edilir. Taburculuk sonrası pediatrik nöroloji ve gelişimsel pediatri uzmanları tarafından uzun süreli takip gerekebilir. Büyüme eğrileri ve nörolojik gelişim periyodik olarak değerlendirilir.
