Anal apse, anüs çevresinde irin birikmesiyle oluşan ağrılı bir enfeksiyondur. Genellikle anal kanaldaki küçük bezlerin tıkanması sonucu bakterilerin çoğalmasıyla ortaya çıkar. Erken tedavi edilmediğinde fistül gelişimi gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Anal Apse Neden Oluşur?
Anal apselerin en yaygın nedeni anal kanalda bulunan salgı bezlerinin tıkanmasıdır. Bu tıkanma bakterilerin (genellikle E. coli, stafilokok) çoğalmasına zemin hazırlar. Crohn hastalığı, diyabet, bağışıklık sistemi zayıflığı ve pelvik inflamatuar hastalık riski artıran faktörlerdir. Anal cinsel ilişki veya travmalar da enfeksiyon tetikleyebilir.
Belirtiler Nasıl Tanınır?
Ana şikayet şiddetli, zonklayıcı ağrıdır. Oturma, yürüme veya dışkılama sırasında ağrı artar. Anüs çevresinde kızarık, sıcak ve şiş bir alan gözlemlenir. Ateş, üşüme titreme gibi sistemik enfeksiyon bulguları eşlik edebilir. Nadiren fistül varlığında makattan irinli akıntı görülebilir.
Teşhis Süreci Nasıl İlerler?
Fizik muayenede anüs çevresinde hassas şişlik saptanır. Rektal tuşe ile kitle ve flüktuasyon (sıvı dalgalanma hissi) değerlendirilir. Şüpheli vakalarda endoanal ultrason veya pelvik MR ile apse derinliği ve fistül varlığı tespit edilir. Laboratuvarda lökosit yüksekliği ve CRP artışı enfeksiyonu destekler.
Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Temel tedavi cerrahi drenajdır. Lokal anestezi altında apse üzerinde insizyon yapılarak irin boşaltılır. Derin veya geniş apselerde genel anestezi gerekebilir. Antibiyotikler (sefazolin+metronidazol) sadece diyabet, immünsupresyon gibi risk faktörlerinde veya yaygın enfeksiyonda kullanılır. Fistül şüphesinde apse drenajı sırasında fistül traktı araştırılır.
Ameliyat Sonrası İyileşme Süreci
Drenaj sonrası 24-48 saat içinde ağrı belirgin azalır. Pansumanlar 3-5 gün süreyle günde 2 kez değiştirilir. Hastalara ılık oturma banyoları (günde 3 kez 15 dakika) önerilir. Tam iyileşme genellikle 2-4 haftada gerçekleşir. Ağrı kesici olarak parasetamol tercih edilir (aspirin kanama riskini artırabilir).
Olası Komplikasyonlar Nelerdir?
En önemli komplikasyon %30-50 oranında gelişen anal fistüldür. Tedavi edilmeyen apseler pelvik enfeksiyona, sepsis veya Fournier gangrenine ilerleyebilir. Tekrarlayan apseler altta yatan Crohn hastalığını işaret edebilir. Ameliyat sonrası inkontinans riski ise %1’in altındadır.
Önleme ve Tekrarlama Riskini Azaltma
Kabızlığı önlemek için lifli gıdalar ve bol sıvı tüketimi önemlidir. Anal bölge hijyenine dikkat edilmeli ancak agresif temizlikten kaçınılmalıdır. Kronik ishal durumunda altta yatan neden tedavi edilmelidir. Diyabet gibi sistemik hastalıkların kontrolü tekrar riskini azaltır.
Ne Zaman Acil Müdahale Gerekir?
Ateşin 38.5°C üzerine çıkması, idrar çıkaramama, bilinç bulanıklığı veya yaygın kızarıklık durumunda sepsis şüphesiyle acil servise başvurulmalıdır. Bağışıklığı baskılanmış hastalarda enfeksiyon hızla yayılabileceğinden erken müdahale hayat kurtarıcıdır.
