Akut miyokard infarktüsü (AMI), kalp kasının bir bölümüne kan akışının aniden kesilmesi sonucu doku ölümünün gerçekleştiği hayati bir durumdur. Halk arasında "kalp krizi" olarak bilinen bu tablo, acil müdahale gerektiren tıbbi bir krizdir. İşte AMI’nin nedenleri, belirtileri ve modern tedavi yaklaşımları:
Risk Faktörleri ve Temel Nedenler
Ateroskleroz (damar sertliği), AMI’nin en yaygın nedenidir. Koroner arterlerde plak birikimi sonucu damarlar daralır veya tıkanır. Sigara kullanımı, diyabet, hipertansiyon, obezite, ailede kalp hastalığı öyküsü ve yüksek kolesterol düzeyleri başlıca risk faktörleridir. Stres, aşırı fiziksel efor ve kontrolsüz hipertansiyon da tetikleyici olabilir.
Belirtiler ve Acil İşaretler
Göğüs ağrısı en tipik semptomdur. Sıklıkla göğüs ortasında baskı, sıkışma veya yanma hissi şeklinde tarif edilir. Bu ağrı boyna, çeneye, sol kola veya sırta yayılabilir. Nefes darlığı, soğuk terleme, bulantı-kusma, ani baş dönmesi ve açıklanamayan kaygı hissi eşlik edebilir. Kadınlarda atipik belirtiler (sırt ağrısı, hazımsızlık) daha sık görülür.
Teşhis Sürecinde Kritik Adımlar
Acil serviste EKG (elektrokardiyogram) ilk basamak tanı aracıdır. ST segment yükselmesi (STEMI) veya değişiklikleri (NSTEMI) tanıyı destekler. Kardiyak enzim testleri (Troponin I/T) kalp kası hasarını doğrular. Ekokardiyografi ile kalbin pompa fonksiyonu değerlendirilir. Koroner anjiyografi ise tıkanıklığın yerini ve şiddetini belirlemek için altın standarttır.
Acil ve İleri Tedavi Protokolleri
- Acil Müdahale: Oksijen desteği, aspirin çiğnetme ve nitrogliserin uygulaması ilk adımdır. Morfin ağrı kontrolü için kullanılabilir.
- Tıkalı Damarın Açılması:
- Perkütan Koroner Girişim (PCI): İlk 90 dakikada stent yerleştirilerek damar açılır.
- Trombolitik Tedavi: PCI imkanı yoksa ilk 12 saatte pıhtı eritici ilaçlar (Alteplaz) uygulanır.
- Uzun Dönem Tedavi: Beta blokerler, ACE inhibitörleri, statinler ve antiplatelet ilaçlar (Clopidogrel) reçete edilir.
Rehabilitasyon ve Yaşam Tarzı Düzenlemeleri
Kardiyak rehabilitasyon programları iyileşme sürecini hızlandırır. Haftada 150 dakika orta tempolu yürüyüş önerilir. Akdeniz diyeti (zeytinyağı, balık, sebze) kalp sağlığını destekler. Sigaranın bırakılması, tuz kısıtlaması ve stres yönetimi (yoga, meditasyon) hayati önem taşır. Diyabet ve hipertansiyonun sıkı kontrolü nüks riskini %50 azaltır.
Yeni Nesil Tedavi Yaklaşımları
- Hibrid Prosedürler: Robotik cerrahi ile minimal invaziv by-pass.
- Hedefe Yönelik İlaçlar: PCSK9 inhibitörleri (Evolocumab) dirençli kolesterolü düşürür.
- Telemonitörizasyon: İmplante edilebilir cihazlarla (LINQ) ritim bozuklukları uzaktan izlenir.
Ne Zaman Acil Yardım İstenmeli?
10 dakikayı aşan göğüs ağrısı, nefes almada güçlük veya baygınlık hissi durumunda 112 acil servis aranmalıdır. Aspirin çiğneme ve oturur pozisyonda beklemek ilk müdahale için kritiktir.
