Akciğer tansiyonu (pulmoner hipertansiyon), akciğer damarlarındaki kan basıncının anormal yükselmesiyle karakterize ciddi bir sağlık sorunudur. Tedavi edilmediğinde kalp yetmezliğine yol açabilen bu durum, erken teşhis ve doğru yönetimle kontrol altına alınabilir.
Akciğer Tansiyonu Nedir?
Normalde akciğer atardamarlarındaki basınç 25 mmHg’nin altındadır. Bu değerin sürekli olarak 25 mmHg üzerine çıkması, pulmoner hipertansiyon olarak tanımlanır. Hastalık, damar duvarlarının kalınlaşması veya daralması sonucu kan akışının zorlaşmasıyla gelişir.
Başlıca Nedenleri
- Kalp Kaynaklı: Sol kalp yetmezliği veya kapak hastalıkları
- Akciğer Hastalıkları: KOAH, pulmoner fibrozis, uyku apnesi
- Damarsal Problemler: Kronik tromboembolik hastalık (CTEPH)
- Otoimmün Bozukluklar: Skleroderma, lupus gibi bağ dokusu hastalıkları
- İdiyopatik: Nedeni bilinmeyen formlar (nadir)
Belirtiler ve İlerleme
Hastalık sinsi başlar, erken evrede belirti vermeyebilir. İlerledikçe:
- Nefes darlığı (merdiven çıkarken bile)
- Göğüs ağrısı veya baskı hissi
- Bacaklarda şişlik
- Baş dönmesi ve bayılma atakları
- Dudaklarda morarma (siyanoz) görülür.
Teşhis Yöntemleri
- Ekokardiyografi: İlk adım olarak kalp ve akciğer basıncını değerlendirir.
- Sağ Kalp Kateterizasyonu: Kesin tanı için altın standart yöntemdir.
- Akciğer Fonksiyon Testleri: Altta yatan KOAH gibi hastalıkları saptar.
- BT Anjiyografi: Pıhtı veya damar tıkanıklıklarını gösterir.
Tedavi Yaklaşımları
- Oksijen Tedavisi: Kandaki oksijen seviyesi düşükse uygulanır.
- İlaçlar:
- Vazodilatörler: Riociguat, Epoprostenol damarları genişletir.
- Antikoagülanlar: Kan pıhtılaşmasını önler.
- Diüretikler: Vücutta sıvı birikimini azaltır.
- Cerrahi:
- Pulmoner Endarterektomi: CTEPH hastalarında pıhtı temizlenmesi.
- Akciğer Nakli: İleri evre vakalarda son seçenek.
Yaşam Tarzı Önerileri
- Düzenli Egzersiz: Doktor kontrolünde hafif yürüyüşler yapın.
- Tuz Kısıtlaması: Günlük tuz tüketimi 5 gramı geçmemeli.
- Yüksek Rakımdan Kaçının: 1500 metrenin üzeri oksijen seviyesini düşürür.
- Gebelikten Sakının: Hamilelik hayati risk oluşturabilir.
Takip ve İzlem
Hastalar 3 ayda bir kardiyoloji/pulmonoloji kontrollerine gitmeli. 6 ayda bir ekokardiyografi ve yürüme testiyle fonksiyonel durum değerlendirilmeli. Tedaviye yanıtsız ilerleme durumunda akciğer nakli merkezlerine yönlendirme yapılır.
Prognozu Etkileyen Faktörler
- Teşhis anındaki ortalama pulmoner arter basıncı >35 mmHg ise risk yüksek.
- Sağ kalp yetmezliği bulguları (karaciğer büyümesi, bacak ödemi) kötü prognoz işaretidir.
- Düzenli tedavi ve yaşam tarzı değişiklikleriyle 5 yıllık sağkalım %70’e çıkabilir.
