Adenokanser, bez hücrelerinde başlayan ve vücudun farklı organlarına yayılabilen bir kanser türüdür. Özellikle akciğer, pankreas, meme, prostat ve kalın bağırsak gibi organlarda sıklıkla görülür. Bu kanser türü, salgı yapan hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkar ve erken teşhis hayati önem taşır.
Adenokanser Nedir?
Adenokanser, epitel dokudaki bez hücrelerinden köken alan malign tümörlerdir. Mukus veya diğer salgıları üreten hücrelerin DNA hasarı sonucu anormal büyümesiyle oluşur. Diğer kanser türlerine göre daha yavaş ilerleme eğilimindedir ancak geç fark edildiğinde metastaz riski yüksektir.
En Sık Görüldüğü Organlar
- Akciğer: Tüm akciğer kanserlerinin %40’ını oluşturur.
- Pankreas: Adenokarsinom, pankreas kanserlerinin %90’ıdır.
- Meme: İnvaziv duktal karsinom en yaygın tipidir.
- Prostat: Vakaların %95’inden sorumludur.
- Kolorektal: Kalın bağırsak kanserlerinin %80’i adenokarsinomdur.
Risk Faktörleri
- Sigara ve tütün ürünleri kullanımı
- Obezite ve düşük lifli beslenme
- Kronik inflamasyon (örn. ülseratif kolit)
- Ailede kanser öyküsü
- HPV, hepatit B/C gibi viral enfeksiyonlar
Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler tutulan organa göre değişir:
- Akciğer: Geçmeyen öksürük, kanlı balgam, nefes darlığı
- Pankreas: Karın ağrısı, sarılık, ani kilo kaybı
- Meme: Memede kitle, ciltte portakal kabuğu görünümü
- Prostat: İdrar yapmada zorluk, kemik ağrısı
- Kolorektal: Dışkıda kan, bağırsak alışkanlıklarında değişiklik
Teşhis Yöntemleri
- Görüntüleme: BT, PET-CT ve MR ile tümör lokalizasyonu
- Biyopsi: Histopatolojik inceleme için doku örneği alınması
- Tümör Belirteçleri: PSA (prostat), CA 19-9 (pankreas), CEA (kolorektal)
- Endoskopik Tetkikler: Kolonoskopi, bronkoskopi
Tedavi Seçenekleri
- Cerrahi: Tümörlü dokunun çıkarılması (lobektomi, mastektomi)
- Kemoterapi: Adjuvan veya neoadjuvan olarak uygulanır
- Radyoterapi: Tümör bölgesine yüksek enerjili ışınlar
- Hedefe Yönelik Tedaviler: EGFR inhibitörleri (akciğer), PARP inhibitörleri (meme)
- İmmünoterapi: PD-1/PD-L1 inhibitörleri (MSI-H tümörlerde)
Önleme Stratejileri
- Sigarayı bırakmak ve alkol tüketimini sınırlamak
- Düzenli taramalar (mamografi, kolonoskopi, PSA testi)
- Sebze-meyve ağırlıklı Akdeniz diyeti uygulamak
- Haftada 150 dakika orta tempolu egzersiz
- HPV ve hepatit aşılarını yaptırmak
Prognozu Etkileyen Faktörler
Evre, tümörün diferansiasyon derecesi (Grading) ve moleküler profilleme tedavi başarısını belirler. Erken evrede teşhis edilen adenokarsinomlarda 5 yıllık sağkalım oranları:
- Prostat: %99
- Meme: %90
- Kolorektal: %90
- Akciğer: %60
- Pankreas: %10
