Süt düğümlenmesi (mastit), emziren annelerin yaklaşık %10’unda görülen ve süt kanallarının tıkanması sonucu gelişen ağrılı bir durumdur. Genellikle doğum sonrası 3-6 haftada ortaya çıkar, ancak emzirme döneminin her aşamasında görülebilir. İşte bu yaygın soruna dair kapsamlı bilgiler:
Süt Düğümlenmesinin Nedenleri
Süt kanallarının tıkanması genellikle birden fazla faktörün birleşimiyle oluşur. Yanlış emzirme tekniği, bebeğin memeyi tam kavrayamaması veya emme süresinin kısa olması sütün tam boşalamamasına yol açar. Sıkı sutyenler, sırt çantası taşımak gibi meme üzerine baskı yapan durumlar da riski artırır. Stres, yorgunluk ve bağışıklık sisteminin zayıflaması enfeksiyona zemin hazırlarken, ani süt kesilmesi (bebek uyku düzeni değişikliği gibi) düğümlenmeyi tetikleyebilir.
Belirtiler Nasıl Tanınır?
- Memede kama şeklinde kızarık ve sert bir bölge oluşumu
- Dokunulduğunda yoğun hassasiyet ve sıcaklık hissi
- Emzirme sırasında veya sonrasında artan keskin ağrı
- Titreme, halsizlik ve 38.5°C üzeri ateş (enfeksiyon geliştiğinde)
- Meme ucunda çatlak veya beyaz leke (bleb) görünümü
Etkili Tedavi Yöntemleri
- Sık Emzirme: Tıkanan memeden her 2 saatte bir emzirmek süt akışını düzenler.
- Masaj Tekniği: Sert bölgeye hafif basınçla meme ucuna doğru dairesel hareketler.
- Isı Uygulama: Emzirmeden önce 5 dakika ılık kompres yapmak kan akışını artırır.
- Farklı Emzirme Pozisyonları: Bebeğin çenesi tıkalı bölgeye gelecek şekilde konumlandırma.
- Tıbbi Müdahale:
- Ağrı için parasetamol veya ibuprofen
- Enfeksiyon durumunda 10-14 günlük antibiyotik (doksisiklin)
- Mantar enfeksiyonunda antifungaller
Kanıtlanmış Önlemler
- Bebeğin memeyi kahverengi dokuyu tam kavraması sağlanmalı
- Emzirme süreleri 15-20 dakikanın altına düşürülmemeli
- Destekleyici ancak sıkmayan pamuklu sutyenler tercih edilmeli
- Uyurken yüzüstü pozisyondan kaçınılmalı
- Hidrasyon: Günde 3 litre su tüketimi süt akışkanlığını artırır
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- 48 saat içinde düzelmeyen belirtiler
- Memede apse şüphesi (yumru hissi, şiddetli ağrı)
- Ateşin 72 saatten uzun sürmesi
- İlaçlara rağmen artan kızarıklık
Beslenme ve Bitkisel Destekler
- Zerdeçal: İçerdiği kurkumin ile inflamasyonu azaltır (günde 1 çay kaşığı).
- Lahana Yaprağı: Soğuk uygulama şişliği alır.
- C vitamini: Bağışıklık için narenciye ve maydanoz tüketimi.
Emzirmeye Devam Etmek Neden Önemli?
Süt düğümlenmesi durumunda emzirmeyi kesmek sorunu kötüleştirir. Sütün boşaltılması tıkanıklığı çözer ve enfeksiyon riskini azaltır. Ağrı nedeniyle emziremeyen anneler için pompa ile sağım önerilir.
Psikolojik Destek ve İyileşme
Stres, süt kanallarının kasılmasına neden olur. Nefes egzersizleri, postpartum yoga ve destek grupları anksiyeteyi yönetmede etkilidir. Ortalama iyileşme süresi doğru tedaviyle 3-7 gündür.
