Romatoloji, kas-iskelet sistemini ve bağ dokularını etkileyen 200’den fazla kronik hastalığın teşhis ve tedavisini kapsayan tıp dalıdır. Bu hastalıklar eklemlerde ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına yol açarken, iç organ tutulumuyla yaşam kalitesini önemli ölçüde düşürebilir.

Romatolojik Hastalıkların Yaygın Türleri

• Romatoid Artrit: Bağışıklık sisteminin eklem zarına saldırmasıyla gelişir. El ve ayak eklemlerinde simetrik şişlikle karakterizedir.
• Ankilozan Spondilit: Omurga ve sakroiliak eklemleri tutan iltihaplı romatizma. Sabah tutukluğu tipiktir.
• Lupus (SLE): Cilt, böbrek ve sinir sistemini etkileyebilen otoimmün hastalık.
• Gut: Ürik asit kristallerinin eklemlerde birikmesiyle ani şiddetli ağrı atakları oluşturur.
• Osteoartrit: Eklem kıkırdağının yıpranması sonucu gelişen dejeneratif hastalık.

Temel Belirtiler ve İşaretler

• 6 haftadan uzun süren eklem ağrısı ve şişlik
• Sabahları 30 dakikayı aşan eklem tutukluğu
• Parmaklarda soğukta beyazlaşma (Raynaud fenomeni)
• Açıklanamayan ateş ve gece terlemeleri
• Ciltte kelebek tarzı döküntü (Lupus’ta)

Tanı Yöntemleri

• Kan Testleri: RF, Anti-CCP, ANA, HLA-B27, ürik asit gibi otoantikorlar
• Görüntüleme: Direkt grafiler, MR (erken kemik ödemi tespiti), ultrason
• Eklem Sıvısı Analizi: Enfeksiyon veya kristal varlığını araştırma

Modern Tedavi Yaklaşımları

• Hedefe Yönelik İlaçlar:
  • Metotreksat, sulfasalazin (klasik DMARD’lar)
  • TNF inhibitörleri (adalimumab), JAK inhibitörleri (tofacitinib) gibi biyolojik ajanlar
• Fizik Tedavi: Eklem hareket açıklığını koruyan özel egzersiz programları
• Yaşam Tarzı Müdahaleleri:
  • Düşük pürinli diyet (gut hastaları için)
  • Omega-3 takviyeleri (iltihabı azaltıcı etki)
  • Düzenli su tüketimi (eklem kayganlığını destekler)

Erken Tanının Kritik Önemi
İlk 3 ay içinde başlanan tedavi, eklem hasarını %70 oranında önleyebilir. Özellikle romatoid artritte, tanı geciktikçe kalıcı sakatlık riski katlanarak artar.

Hasta Öyküsünden Çıkarılan Gerçekler
45 yaşındaki bir anklozan spondilit hastası, sabah tutukluğunun 2 yıl boyunca "bel fıtığı" sanılarak yanlış tedavi edildiğini aktarıyor. Doğru tanı konulduğunda omurga hareketliliğinin %30’unu kaybetmişti.

Romatolojik Hastalıklarda Beslenme

• Kaçınılması Gerekenler: İşlenmiş etler, alkol, yüksek fruktozlu mısır şurubu
• Önerilenler: Zerdeçal, kiraz, somon, brokoli ve yeşil çay gibi anti-inflamatuar gıdalar

Egzersiz Reçetesi

• Düşük etkili aktiviteler: Yüzme, tai chi, bisiklet
• Haftalık 150 dakika orta tempolu egzersiz
• Eklem koruma teknikleri eğitimi

Yeni Gelişmeler ve Umut Vadeden Tedaviler

• Hücre Tedavileri: Mezenkimal kök hücre uygulamaları
• Nanoteknoloji: İlaçların hedefli eklem iletimi
• Kişiselleştirilmiş Tıp: Genetik profillemeye dayalı tedavi seçimleri

Hangi Durumlarda Romatoloji Uzmanına Başvurulmalı?

• Ailede otoimmün hastalık öyküsü varsa
• 3 haftadan uzun süren eklem şikayetlerinde
• Açıklanamayan cilt döküntüleri veya iç organ tutulumu bulgularında