Prolaktin yüksekliği (hiperprolaktinemi), hipofiz bezinden aşırı prolaktin hormonu salgılanmasıyla ortaya çıkan bir durumdur. Kadınlarda adet düzensizliği, meme başı akıntısı ve infertilite; erkeklerde ise cinsel işlev bozuklukları gibi sorunlara yol açabilir. Bu yazıda, prolaktin yüksekliğinin nedenleri, belirtileri ve tedavi seçeneklerini detaylıca ele alacağız.

Prolaktin Hormonunun Rolü
Prolaktin, hipofiz bezinin ön lobundan salgılanan bir hormondur. Temel görevi hamilelik ve emzirme döneminde süt üretimini sağlamaktır. Ancak stres, uyku düzensizliği veya bazı ilaçlar normal seviyelerin üzerine çıkmasına neden olabilir.

Yaygın Belirtiler Nelerdir?

• Kadınlarda: Adet gecikmeleri, memelerden süt gelmesi (galaktore), göğüslerde hassasiyet, vajinal kuruluk, infertilite.
• Erkeklerde: Libido kaybı, erektil disfonksiyon, jinekomasti (meme büyümesi), sakal çıkışında azalma.
• Ortak Belirtiler: Baş ağrısı, görme bozuklukları (hipofiz tümörü basısı nedeniyle), kemik erimesi.

Prolaktin Yüksekliğinin 7 Ana Nedeni

1. Hipofiz Adenomları: Prolaktinoma adı verilen iyi huylu tümörler en sık sebeptir.
2. İlaçlar: Antidepresanlar, antipsikotikler, mide ilaçları (H2 blokerleri).
3. Tiroid Hastalıkları: Hipotiroidi (tiroid yetmezliği).
4. Kronik Böbrek Yetmezliği.
5. Göğüs Duvarı Yaralanmaları: Cerrahi operasyonlar veya zona enfeksiyonu.
6. Stres ve Uyku Bozuklukları.
7. Polikistik Over Sendromu (PKOS).

Teşhis Sürecinde Kullanılan Yöntemler

• Hormon Testleri: Aç karnına yapılan prolaktin ölçümü (yüksek değer >25 ng/mL).
• Hipofiz MRG: Tümör varlığını değerlendirmek için altın standart yöntem.
• Tiroid Fonksiyon Testleri: TSH, serbest T3 ve T4 düzeyleri.
• Gebelik Testi: Yüksek prolaktinin gebelik kaynaklı olmadığını doğrulamak.

Tedavi Yaklaşımları

1. İlaç Tedavisi:

   • Dopamin Agonistleri: Cabergolin (haftada 1-2 kez) veya Bromokriptin (günlük). Tümör boyutunu küçültür ve hormon seviyelerini düşürür.
   • Yan Etkiler: Baş dönmesi, bulantı, tansiyon düşüklüğü.

2. Cerrahi Müdahale:

   • İlaçlara yanıt vermeyen veya görme kaybı riski olan büyük tümörlerde transsfenoidal cerrahi tercih edilir.

3. Radyoterapi:

   • Nadiren kullanılır; cerrahi sonrası nüks durumlarında uygulanır.

Hamilelik Planlaması
Cabergolin kullanan hastalar, prolaktin seviyeleri normale döndüğünde doktor kontrolünde gebelik planlayabilir. Gebelik sırasında hipofiz tümörlerinde %15-30 büyüme riski olduğundan düzenli takip şarttır.

Yaşam Tarzı Önerileri

• Stres Yönetimi: Yoga, meditasyon veya nefes egzersizleri.
• Uyku Düzeni: Günde 7-8 saat kesintisiz uyku.
• Beslenme: Vitex agnus-castus (hayıt otu) gibi bitkisel takviyeler doktora danışılarak kullanılabilir.

Hangi Doktora Başvurulmalı?
Endokrinoloji veya nöroendokrinoloji uzmanları tanı ve tedaviyi yönetir. İnfertilite sorununda kadın hastalıkları ve doğum uzmanı (jinekolog) ile konsültasyon önemlidir.