Nükleer tıp, radyoaktif maddelerin teşhis ve tedavi amacıyla kullanıldığı modern bir tıp dalıdır. Diğer görüntüleme yöntemlerinden farklı olarak vücut fonksiyonlarının moleküler düzeyde incelenmesine olanak tanır. Bu teknoloji sayesinde hastalıklar çok erken evrede tespit edilebilir ve kişiye özel tedaviler geliştirilebilir.
Nükleer Tıp Uygulama Alanları
- Onkolojik Görüntüleme: PET-CT ile kanser taramaları, metastaz tespiti ve tedavi yanıtının değerlendirilmesi
- Kardiyoloji: Miyokard perfüzyon sintigrafisi ile kalp damar tıkanıklıklarının değerlendirilmesi
- Nöroloji: Beyin metabolizmasının incelenmesi, Alzheimer ve epilepsi odaklarının belirlenmesi
- Endokrinoloji: Tiroid sintigrafisi, paratiroid ve nöroendokrin tümörlerin lokalizasyonu
- Nefroloji: Böbrek fonksiyon testleri ve böbrek nakli takibi
- Enfeksiyon: Osteomiyelit gibi kemik enfeksiyonlarının erken teşhisi
Tanı Süreci Nasıl İşler?
Hastaya damar yoluyla veya ağızdan verilen radyofarmasötiğin vücutta dağılımı gama kameralar ile kaydedilir. Radyoaktif maddenin hedef dokuya ulaşması beklenir (30 dakika – 4 saat). Görüntüleme sırasında hasta özel bir masada hareketsiz yatar. İşlem süresi 20-60 dakika arasında değişir.
Tedavi Uygulamaları
- Radyoaktif İyot (I-131): Hipertiroidi ve tiroid kanseri tedavisi
- Lutesyum (Lu-177): Prostat ve nöroendokrin tümörlerde hedefe yönelik tedavi
- Radyosinovektomi: Eklem içi enjeksiyonla romatizmal hastalıkların tedavisi
Güvenlik ve Yan Etkiler
Kullanılan radyasyon dozları tanısal amaçlı röntgenden düşüktür. Alerjik reaksiyon riski %1’in altındadır. Hamilelerde ve emziren annelerde uygulanmaz. İşlem sonrası bol su içmek radyofarmasötiğin vücuttan atılımını hızlandırır.
Hazırlık Süreci
- Tiroid görüntülemesi öncesi 4 hafta iyot içeren ilaçlar kesilir
- PET-CT için 6 saatlik açlık ve şeker kontrolü gerekir
- Kardiyak sintigrafide kafeinli içecekler 24 saat önceden yasaklanır
Avantajları ve Sınırlılıklar
- Avantajlar: Erken tanı imkanı, tedavi etkinliğinin anlık izlenmesi, minimal invaziv teknikler
- Sınırlılıklar: Yüksek maliyet, sınırlı merkez sayısı, bazı radyofarmasötiklerin kısa yarı ömürlü olması
Türkiye’deki Gelişmeler
Son 10 yılda 45 nükleer tıp merkezi kurulmuştur. Yerli radyofarmasötik üretim çalışmaları devam etmektedir. Üniversite hastanelerinde Lu-177 ve Y-90 gibi tedavi yöntemleri başarıyla uygulanmaktadır.
