Kolesistektomi, safra kesesinin cerrahi yöntemlerle çıkarılması işlemidir. Genellikle safra taşları, kolesistit (safra kesesi iltihabı) veya safra kesesi polipleri gibi durumlarda başvurulan bu operasyon, hastanın yaşam kalitesini artırmayı ve komplikasyonları önlemeyi amaçlar. İki temel cerrahi yöntemle uygulanır: laparoskopik (kapalı) ve açık kolesistektomi.
Hangi Durumlarda Gereklidir?
Kolesistektomi en sık safra taşlarının neden olduğu problemlerde önerilir. Taşların safra kanalını tıkaması, şiddetli karın ağrısı (biliyer kolik), bulantı, kusma veya sarılığa yol açması durumunda cerrahi müdahale kaçınılmaz hale gelir. Kronik kolesistit vakalarında tekrarlayan enfeksiyon riski, safra kesesi kanseri şüphesi veya büyük poliplerin varlığı da ameliyat kararını etkileyen faktörlerdir.
Ameliyat Öncesi Hazırlık
Hastanın detaylı tıbbi öyküsü alınır ve fizik muayene yapılır. Kan testleri (karaciğer fonksiyon testleri, pıhtılaşma paneli), ultrasonografi ve gerekirse MR kolanjiyopankreatografi (MRCP) gibi görüntüleme yöntemleriyle safra yolları değerlendirilir. Ameliyattan 6-8 saat önce oral alım kesilir, kan sulandırıcı ilaçlar geçici olarak bırakılır.
Cerrahi Yöntemler
Laparoskopik kolesistektomi, modern tıpta altın standart kabul edilir. Karında açılan 3-4 küçük kesiden sokulan trokarlar ve kamera eşliğinde gerçekleştirilir. Daha az ağrı, kısa hastanede kalış süresi (genellikle 24 saat) ve hızlı iyileşme avantajları vardır. Açık kolesistektomi ise karın duvarında 10-15 cm’lik kesi gerektirir. Şiddetli enfeksiyon, anatomik anomaliler veya karın içi yapışıklıklarda tercih edilir.
Ameliyat Sonrası Süreç
Hastalar operasyondan 4-6 saat sonra ağızdan sıvı almaya başlar. Laparoskopik yöntemde 3-5 gün içinde normal aktivitelere dönülebilir. İlk hafta yağlı gıdalardan kaçınmak, küçük porsiyonlarla beslenmek önemlidir. Karın bölgesindeki gaz ağrıları (özellikle omuz bölgesinde) genellikle 48 saatte azalır. Dikişler 7-10 gün sonra alınır veya kendiliğinden eriyen tür kullanılırsa bakım gerekmez.
Olası Komplikasyonlar
%1-3 vakada safra kanalı yaralanması, kanama veya enfeksiyon görülebilir. Nadiren safra sızıntısı (bilier fistül) veya bağırsak yaralanması riski vardır. Ameliyat sonrası ishal, hastaların %5-10’unda 6 aya kadar devam edebilen geçici bir yan etkidir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Safra kesesi alındıktan sonra karaciğer ürettiği safrayı doğrudan bağırsağa boşaltır. Bu nedenle yağlı yemekler hazımsızlığa yol açabilir. Diyette doymuş yağların kısıtlanması, lifli gıdaların artırılması ve öğünlerin sıklaştırılması önerilir. Düzenli yürüyüş ve egzersiz sindirimi kolaylaştırır.
Ne Zaman Acil Tıbbi Yardım Alınmalı?
Ateşin 38.5°C’yi aşması, karında gerginlik ve şiddetli ağrı, ciltte sararma, dışkı renginin kil rengine dönmesi veya idrarın koyu çay rengi olması durumunda derhal sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Bu belirtiler safra kaçağı veya tıkanıklığın işareti olabilir.
