Karbonmonoksit zehirlenmesi, renksiz ve kokusuz bir gaz olan karbonmonoksitin (CO) solunması sonucu oluşan hayati tehlike taşıyan bir durumdur. Genellikle gazlı ısıtıcılar, şofbenler, jeneratörler veya egzoz dumanı gibi kaynaklardan sızan bu gaz, kanda oksijen taşıyan hemoglobine bağlanarak dokulara oksijen iletimini engeller. Erken müdahale edilmezse kalıcı beyin hasarı veya ölümle sonuçlanabilir.

Karbonmonoksit Zehirlenmesinin Başlıca Nedenleri

• Ev İçi Kaynaklar: Arızalı gaz sobaları, şofbenler, kombiler veya bacasız ısıtıcılar.
• Taşıt Kaynaklı: Kapalı garajlarda çalışan araçların egzoz gazı.
• Endüstriyel Maruziyet: Yangınlar, jeneratör kullanımı veya kimyasal işlemler.
• Doğal Afetler: Deprem sonrası enkaz altında sıkışan gaz hatları.

Belirtiler ve İlerleyiş
Hafif, orta ve şiddetli olmak üzere üç evrede görülen belirtiler:

• Hafif Zehirlenme: Baş ağrısı, baş dönmesi, mide bulantısı, halsizlik.
• Orta Zehirlenme: Kusma, görme bozukluğu, nefes darlığı, göğüs ağrısı.
• Şiddetli Zehirlenme: Bilinç kaybı, nöbetler, kalp durması, koma.
  Özellikle uyku sırasında zehirlenme fark edilmeyebilir.

Teşhis Yöntemleri

• Klinik Değerlendirme: Belirtilerin tipik paterni ve maruziyet öyküsü.
• Karboksihemoglobin Testi: Kanda CO düzeyini ölçen kan testi (Normal: <%3, Zehirlenme: >%10).
• Pulse Oksimetre: Yanıltıcı olabilir (oksijen satürasyonu normal görünebilir).
• EKG ve Beyin Görüntüleme: Kalp ritmi bozuklukları veya beyin ödemi tespiti.

Acil Müdahale ve Tedavi

1. Havalandırma: Hastayı temiz havaya çıkarın, camları açın.
2. 112 Acil Çağrısı: Tıbbi yardım istemek hayat kurtarır.
3. Oksijen Tedavisi: Hastanede %100 oksijen maskesi ile CO’nun vücuttan atılımı hızlandırılır.
4. Hiperbarik Oksijen: Şiddetli vakalarda basınçlı odada yüksek doz oksijen uygulanır.
5. Destek Tedaviler: Nöbet kontrolü, sıvı replasmanı veya solunum desteği.

Kalıcı Komplikasyonlar

• Nörolojik hasar (hafıza kaybı, konsantrasyon bozukluğu)
• Kardiyak aritmiler
• Gebelerde fetal ölüm
• Psikiyatrik bozukluklar (depresyon, kişilik değişimleri)

Korunma Stratejileri

• CO Dedektörü Kullanımı: Evin her katına dedektör takılması (pil kontrolü aylık yapılmalı).
• Cihaz Bakımı: Kombi ve şofbenlerin yıllık sertifikalı teknisyenlerce kontrolü.
• Araç Güvenliği: Kapalı alanlarda motor çalıştırılmamalı.
• Yangın Uyarıları: Mangal veya gaz sobaları iç mekânda kullanılmamalı.

Risk Grupları

• Hamileler
• Çocuklar ve yaşlılar
• Kronik kalp-akciğer hastaları
• Sigara içenler (kanda CO seviyesi zaten yüksek)

Hangi Durumlarda Acile Başvurulmalı?

• Baş ağrısı ile birlikte evdeki diğer kişilerde benzer şikayetler varsa.
• Şofben kullanımı sonrası baygınlık hissi oluşursa.
• Egzoz dumanına maruz kalındıktan sonra nefes darlığı başlarsa.