Karaciğer yağlanması, hepatositlerde aşırı yağ birikimiyle karakterize yaygın bir sağlık sorunudur. Alkole bağlı (ASH) ve alkol dışı (NAFLD) olmak üzere iki ana türü bulunur. Özellikle NAFLD, obezite ve diyabet artışına paralel olarak dünya genelinde yetişkinlerin %25’ini etkileyen önemli bir halk sağlığı problemidir.

Karaciğer Yağlanması Türleri

• Alkole Bağlı Karaciğer Yağlanması (ASH): Günlük alkol tüketiminin (kadınlarda 20g, erkeklerde 30g üzeri) neden olduğu formdur. Erken evrede alkol kesilirse geri dönüşüm mümkündür.
• Alkol Dışı Yağlı Karaciğer Hastalığı (NAFLD): İnsülin direnci ve metabolik sendromla ilişkilidir. İlerleyen evrelerde NASH’e (alkol dışı steatohepatit) dönüşebilir.

Risk Faktörleri

• Obezite (özellikle bel çevresi genişliği)
• Tip 2 diyabet veya insülin direnci
• Yüksek trigliserid seviyeleri
• Hızlı kilo kaybı ve yetersiz beslenme
• Bazı ilaçlar (kortikosteroidler, tamoksifen)

Belirtiler ve İlerleme
Hastalık genellikle sessiz seyreder. İleri evrelerde:

• Sağ üst karın bölgesinde dolgunluk hissi
• Kronik yorgunluk ve halsizlik
• Karaciğer enzimlerinde yükselme (ALT, AST)
• İleri fibroziste sarılık ve kaşıntı

Teşhis Yöntemleri

• Kan Testleri: ALT, AST, GGT değerlerinin ölçümü
• Görüntüleme: Ultrasonografi (en sık), fibroscan veya MR elastografi
• Biyopsi: Altın standart yöntem, özellikle NASH şüphesinde

Tedavi Yaklaşımları

1. Yaşam Tarzı Değişiklikleri:

   • Vücut ağırlığının %5-10 azaltılması
   • Akdeniz diyeti (zeytinyağı, balık, sebze ağırlıklı)
   • Haftada 150 dakika orta tempolu egzersiz

2. Farmakolojik Tedaviler:

   • İnsülin direnci için pioglitazon
   • Antioksidan olarak E vitamini (NASH’te)
   • Omega-3 takviyeleri

3. Cerrahi Müdahaleler:

   • BMI >40 olanlarda bariatrik cerrahi
   • Son dönem karaciğer yetmezliğinde transplantasyon

Komplikasyonlar
Tedavi edilmeyen ileri evre yağlı karaciğer:

• Siroz ve karaciğer yetmezliği
• Hepatosellüler karsinom riskinde artış
• Kardiyovasküler hastalık riskinin 2 kat artması

Önleme Stratejileri

• Rafine şeker ve trans yağlardan kaçınma
• Düzenli fiziksel aktivite (günde 10.000 adım)
• Alkol tüketiminin sınırlandırılması
• Diyabet ve hipertansiyonun kontrol altına alınması

Takip ve İzlem
Teşhis konan hastalarda 6 ayda bir:

• Karaciğer fonksiyon testleri
• Fibroscan ile fibrozis takibi
• Ultrasonografik değerlendirme

Karaciğer yağlanması, multidisipliner yaklaşım gerektiren kronik bir durumdur. Gastroenteroloji uzmanı, diyetisyen ve endokrinoloji işbirliğiyle yönetilmesi başarı şansını önemli ölçüde artırır.