Karaciğer büyümesi (hepatomegali), karaciğerin normal boyutlarını aşması durumudur. Sağlıklı bir yetişkinde karaciğer, kaburgaların altında ele gelmeyecek şekilde yer alır. Hepatomegali ise muayenede karaciğerin kenarının elle hissedilmesi veya görüntüleme yöntemlerinde anormal boyutlarda tespit edilmesiyle teşhis edilir. Bu durum, altta yatan ciddi sağlık sorunlarının habercisi olabilir.
Karaciğer Büyümesinin Başlıca Nedenleri
- Enfeksiyonlar: Hepatit A/B/C, sıtma, kist hidatik gibi enfeksiyonlar karaciğerde inflamasyona yol açar.
- Yağlı Karaciğer Hastalığı: Alkol kullanımı veya metabolik sendrom nedeniyle karaciğer hücrelerinde yağ birikimi.
- Otoimmün Hastalıklar: Otoimmün hepatit, primer biliyer kolanjit.
- Metabolik Bozukluklar: Wilson hastalığı (bakır birikimi), hemokromatozis (demir birikimi).
- Tümörler: Karaciğer kanseri, metastatik tümörler veya iyi huylu kitleler (hemanjiom).
- Kalp Yetmezliği: Sağ kalp yetmezliğine bağlı karaciğerde kan göllenmesi.
- İlaç Toksisitesi: Parasetamol aşırı kullanımı, kemoterapi ilaçları.
Belirtiler Ne Zaman Ortaya Çıkar?
Hafif büyümeler genellikle belirti vermez. İlerleyen durumlarda:
- Karnın sağ üst kadranında dolgunluk hissi ve ağrı
- Ciltte sararma (sarılık)
- Sebepsiz kilo kaybı ve iştahsızlık
- Yorgunluk ve halsizlik
- Karında şişlik (assit)
- Kaşıntı ve morarmalar
Teşhis Yöntemleri
- Fizik Muayene: Doktorun karaciğer kenarını elle hissetmesi.
- Görüntüleme:
- Ultrason: Boyut ve yapısal anormallikleri değerlendirir.
- Bilgisayarlı Tomografi (BT): Tümör veya kistleri tespit eder.
- MR: Safra yolları ve damarsal yapıların incelenmesi.
- Kan Testleri:
- Karaciğer enzimleri (ALT, AST, ALP)
- Viral hepatit serolojisi
- PT/INR (pıhtılaşma testleri)
- Biyopsi: Nedeni belirsiz vakalarda doku örneği alınması.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır:
- Hepatit B/C: Antiviral ilaçlar.
- Otoimmün Hastalıklar: Kortikosteroidler veya immünsupresif tedaviler.
- Yağlı Karaciğer: Kilo verme, diyet düzenlemesi ve alkolden uzak durma.
- Kalp Yetmezliği: Diüretikler ve kalp fonksiyonlarını düzenleyen ilaçlar.
- Tümörler: Cerrahi, kemoterapi veya radyofrekans ablasyon.
- Metabolik Hastalıklar: Wilson hastalığında çinko veya şelasyon tedavisi.
Karaciğer Sağlığını Korumak İçin Öneriler
- Alkol tüketimini sınırlandırın.
- Hepatit A/B aşılarını yaptırın.
- Trans yağlardan uzak, Akdeniz diyeti uygulayın.
- Steroid olmayan ağrı kesicileri (NSAİİ) kontrolsüz kullanmayın.
- Düzenli egzersizle ideal kilonuzu koruyun.
Ne Zaman Acil Doktora Başvurulmalı?
- Şiddetli karın ağrısı ile birlikte kusma
- Dışkı renginin soluk veya siyah olması
- Bilinç bulanıklığı ve uyku eğilimi
- Hızlı kilo kaybı ile birlikte sarılık
Karaciğer büyümesi, gastroenteroloji veya dahiliye uzmanları tarafından değerlendirilmelidir. Erken teşhis, karaciğer yetmezliği veya siroz gibi komplikasyonları önlemede hayati öneme sahiptir.
