Kadın hastalıkları ve doğum (jinekoloji ve obstetrik), kadın üreme sağlığının tüm yönlerini kapsayan tıbbi bir uzmanlık alanıdır. Bu disiplin, ergenlikten menopoza kadar genital sistem sağlığı, gebelik süreci ve doğum sonrası dönemi içerir. Modern tıptaki gelişmeler sayesinde pek çok jinekolojik rahatsızlık erken teşhis edilebilmekte ve etkin şekilde tedavi edilebilmektedir.
Sık Görülen Jinekolojik Hastalıklar
Kadınlarda en yaygın görülen jinekolojik sorunlar arasında adet düzensizlikleri, miyomlar, endometriozis ve polikistik over sendromu (PKOS) yer alır. Miyomlar, rahim kas tabakasında gelişen iyi huylu tümörlerdir ve genellikle ağrılı adetler, sık idrara çıkma gibi belirtiler verir. Endometriozis ise rahim iç dokusunun karın boşluğuna yayılmasıyla oluşur ve şiddetli pelvik ağrıyla karakterizedir. Bu hastalıkların tanısında ultrason, MR ve laparoskopi gibi görüntüleme yöntemleri kullanılır.
Gebelik Takibi ve Doğum Süreci
Sağlıklı bir gebelik için düzenli prenatal kontroller hayati önem taşır. İlk trimesterde fetal kalp atışının değerlendirilmesi, ikinci trimesterde detaylı ultrasonografi, üçüncü trimesterde ise fetal gelişim izlenir. Doğum şekli kararı; anne adayının pelvik yapısı, fetal pozisyon ve tıbbi öyküye göre belirlenir. Sezaryen, yalnızca tıbbi gereklilik durumunda önerilen bir yöntemdir. Normal doğum sonrası iyileşme süreci genellikle daha hızlıdır.
Koruyucu Jinekolojik Bakım
Düzenli jinekolojik muayeneler, kanser taramaları ve aşılar koruyucu sağlık hizmetinin temelini oluşturur.
- Pap Smear Testi: Rahim ağzı kanseri taraması için 21 yaşından itibaren yılda bir kez yapılmalıdır.
- HPV Aşısı: 9-26 yaş arası kadınlara önerilen koruyucu bir uygulamadır.
- Mamografi: Meme kanseri erken teşhisi için 40 yaşından sonra yıllık kontroller şarttır.
Üreme Sağlığı ve Aile Planlaması
Doğurganlık döneminde kontrasepsiyon yöntemleri bireysel ihtiyaçlara göre seçilmelidir. Doğum kontrol hapları, rahim içi araçlar (RİA), implantlar ve bariyer yöntemler en sık kullanılan seçeneklerdir. Kısırlık tedavisinde ise yumurtlama indüksiyonu, aşılama (IUI) ve tüp bebek (IVF) gibi yardımcı üreme teknikleri uygulanır.
Menopoz Dönemi Yönetimi
Menopoz, genellikle 45-55 yaşları arasında görülen doğal bir süreçtir. Sıcak basmaları, uyku bozuklukları ve kemik yoğunluğunda azalma gibi belirtiler hormon replasman tedavisi (HRT) ile kontrol altına alınabilir. Ancak HRT’nin meme kanseri riskini artırabileceği unutulmamalıdır. Bu dönemde kalsiyum ve D vitamini takviyeleri kemik sağlığı için önemlidir.
Acil Durum Belirtileri
Aşağıdaki semptomlarda zaman kaybetmeden uzmana başvurulmalıdır:
- Anormal vajinal kanama (özellikle menopoz sonrası)
- Şiddetli pelvik ağrı veya kramplar
- Gebelikte vajinal kanama veya sıvı kaçağı
- Memede ele gelen kitle veya şekil değişikliği
Kadın sağlığını korumak için yıllık jinekolojik muayeneler asla ihmal edilmemelidir. Erken teşhis, pek çok hastalığın tedavi başarısını önemli ölçüde artırır.
