K vitamini eksikliği, kanın pıhtılaşmasında hayati rol oynayan bu vitaminin yetersizliğinden kaynaklanan ciddi bir sağlık sorunudur. Yenidoğanlarda, kronik hastalığı olanlarda ve bazı ilaçları kullanan bireylerde görülebilir. İşte K vitamini eksikliğinin nedenleri, belirtileri ve tedavi yöntemleri:

K Vitamininin Vücuttaki Rolü
K vitamini, kan pıhtılaşmasını sağlayan proteinlerin (protrombin, faktör VII, IX ve X) üretimi için gereklidir. Ayrıca kemik metabolizmasını düzenler ve damar kalsifikasyonunu önler. Yağda çözünen bu vitaminin K1 (bitkisel kaynaklı) ve K2 (hayvansal kaynaklı/bakteriyel sentez) olmak üzere iki ana formu bulunur.

Eksikliğin Başlıca Nedenleri

• Yetersiz Beslenme: Yeşil yapraklı sebzelerin (ıspanak, brokoli) ve fermente gıdaların tüketilmemesi.
• Emilim Bozuklukları: Çölyak hastalığı, kistik fibrozis veya safra yolu tıkanıklığı gibi durumlar.
• Antibiyotik Kullanımı: Uzun süreli antibiyotiklerin bağırsak bakterilerini yok etmesi.
• Kan Sulandırıcı İlaçlar: Warfarin gibi K vitamini antagonistlerinin kontrolsüz kullanımı.
• Karaciğer Hastalıkları: Siroz gibi durumlarda vitaminin aktivasyonunun bozulması.

Belirtiler ve İşaretler

• Kanama Bulguları: Burun kanaması, diş eti kanaması, idrarda kan.
• Cilt Belirtileri: Kolay morarma, kesiklerin uzun süre kanaması.
• Ciddi Komplikasyonlar: Beyin içi kanama, gastrointestinal sistem kanamaları.
• Diğer: Kemik ağrısı ve osteoporoz riskinde artış.

Tanı Yöntemleri

1. PT (Protrombin Zamanı) Testi: Pıhtılaşma süresini ölçer (normal: 11-13.5 saniye).
2. INR (Uluslararası Normalleştirilmiş Oran): Warfarin kullananlarda takip için kullanılır (hedef aralık genellikle 2-3).
3. PIVKA-II Testi: Eksikliğin erken dönem belirteci.
4. Serum K Vitamini Düzeyi: Direkt ölçüm için kullanılır.

Tedavi Yaklaşımları

• Akut Kanamalarda: İntravenöz K vitamini (Fitomenadion) ve taze donmuş plazma uygulaması.
• Hafif Eksiklikler: Oral K vitamini takviyesi (günde 1-10 mg).
• Kronik Durumlar: Emilim bozukluğu varsa subkutan enjeksiyonlar.
• Warfarin Aşırı Dozu: K vitamini antagonist etkiyi nötralize eder.

Risk Grupları

• Yenidoğanlar: Anne sütündeki K vitamini düşüktür, doğumda profilaksi gerekir.
• Ameliyat Öncesi Hastalar: Karaciğer veya safra kesesi operasyonu geçirecekler.
• Kronik İshal Hastaları: Emilimin bozulması nedeniyle.
• Yaşlılar: Beslenme yetersizliği ve ilaç etkileşimleri riski.

Korunma Stratejileri

• Beslenme Önerileri:
  • Günde 1 porsiyon ıspanak veya lahana (K1 kaynağı).
  • Fermente peynir, natto (K2 kaynağı).
• Yenidoğan Profilaksisi: Doğumda tek doz K vitamini iğnesi.
• İlaç Kullanımı: Warfarin alanların diyetini ani değiştirmemesi.

Hangi Durumlarda Doktora Gidilmeli?

• Sebepsiz morarmalar veya uzayan kanamalar.
• Kanlı idrar/dışkı.
• Warfarin kullananlarda INR değerinin 4’ün üzerine çıkması.