Hiponatremi, kandaki sodyum konsantrasyonunun 135 mEq/L’nin altına düşmesiyle karakterize ciddi bir elektrolit dengesizliğidir. Sodyum, vücutta sıvı dengesini düzenleyen ve sinir-kas fonksiyonları için hayati öneme sahip bir mineraldir. Bu durum tedavi edilmediğinde nörolojik hasara veya hayati riske yol açabilir.

Hiponatremi Nedenleri
Hiponatremi gelişimi üç temel mekanizmaya bağlıdır:

1. Hipovolemik Hiponatremi: Vücut sıvı ve sodyumu birlikte kaybeder. Şiddetli kusma-ishal, yanıklar, aşırı terleme veya diüretik kullanımı sık nedenlerdir.
2. Övolemik Hiponatremi: Sodyum normal kalırken vücut suyu artar. SIADH (Uygunsuz ADH Sendromu), hipotiroidi ve bazı ilaçlar (SSRI’lar) başlıca sebepleridir.
3. Hipervolemik Hiponatremi: Hem sıvı hem sodyum artışı olmasına rağmen sıvı artışı daha fazladır. Konjestif kalp yetmezliği, siroz ve böbrek yetmezliği tipik örneklerdir.

Belirtileri
Hafif vakalarda (sodyum 130-135 mEq/L):

• Baş ağrısı
• Halsizlik
• Bulantı
• Konsantrasyon güçlüğü
  Şiddetli vakalarda (sodyum <125 mEq/L):
• Bilinç bulanıklığı
• Nöbet
• Solunum durması
• Koma

Teşhis Yöntemleri

1. Serum Osmolalitesi: Düşükse (<275 mOsm/kg) hipotonik hiponatremi.
2. İdrar Osmolalitesi: Yüksekse (>100 mOsm/kg) ADH aktivasyonu vardır.
3. İdrar Sodyumu:
   • <20 mmol/L: Ekstrarenal kayıp (ishal, terleme)

   • 40 mmol/L: Renal kayıp (diüretikler, böbrek hastalıkları)

4. Tiroid ve Böbreküstü Bezi Testleri: Hipotiroidi/Addison taraması.

Acil Tedavi Protokolleri

• Şiddetli Semptomlu Hastalar:
  • %3 hipertonik salin (100-150 ml IV bolus)
  • Sodyumu 4-6 saatte 4-6 mEq/L artırma hedefi
  • 24 saatte 10-12 mEq/L’yi geçmeme
• Osmotik Demiyelinizasyon Riski:
  • Kronik hiponatremide düzeltme hızı 8 mEq/L/günü aşmamalı
  • Serum sodyumunu 125-130 mEq/L’ye getirmek yeterli

Kronik Hiponatremi Yönetimi

• SIADH:
  • Sıvı kısıtlaması (günlük 800-1000 ml)
  • Demeclosiklin veya tolvaptan
• Kalp Yetmezliği/Siroz:
  • Vaptan grubu ilaçlar (satavaptan)
  • Diüretik doz ayarlaması

Komplikasyon Riskleri

• Hızlı Düzeltme: Pontin miyelinolizis (bilinç bozukluğu, yutma güçlüğü)
• Tedavi Edilmeyen Olgular:
  • Status epileptikus
  • Solunum arresti
  • Kalıcı nörolojik defisit

Korunma Stratejileri

• Maraton koşucuları: Elektrolitli içecek tüketimi
• Yaşlılarda: Tiazid diüretiklerden kaçınma
• Postoperatif dönem: İzotonik sıvı infüzyonu

Hangi Durumlarda Acil Başvurulmalı?

• Bilinç değişikliği
• Nöbet geçirme
• Ciddi kusma
• Solunum sıkıntısı

Endokrinoloji ve nefroloji uzmanları hiponatremi tedavisinde koordinasyon sağlar. Asemptomatik vakalar ayaktan takip edilebilirken, sodyum <120 mEq/L olanlar yoğun bakım gerektirir.