Hemipleji, vücudun bir yarısında istemli hareket kaybı olarak tanımlanan nörolojik bir durumdur. Genellikle beyin hasarı sonucu ortaya çıkar ve inme, travma veya tümör gibi nedenlerle gelişir. Bu makalede hemiplejinin nedenleri, tedavi yöntemleri ve rehabilitasyon sürecini detaylıca ele alacağız.

Hemipleji Nedenleri

• Serebrovasküler Olaylar: İnme (iskemik veya hemorajik) en yaygın nedendir. Beyne giden kan akımının kesilmesi veya beyin kanaması sonucu oluşur.
• Travmatik Beyin Hasarı: Kafatası kırıkları, beyin kontüzyonu veya penetran yaralanmalar.
• Nörolojik Hastalıklar: Beyin tümörleri, multipl skleroz veya serebral palsi.
• Enfeksiyonlar: Menenjit veya ensefalit sonrası gelişen beyin hasarı.

Hemipleji Belirtileri

• Motor Kayıplar: Kol ve bacakta tam veya kısmi felç.
• Duyusal Değişiklikler: Uyuşukluk, karıncalanma veya ağrı hissi.
• Konuşma Bozuklukları: Afazi (kelime bulmada güçlük) veya dizartri (peltek konuşma).
• Yutma Güçlüğü: Disfaji nedeniyle beslenme problemleri.
• Bilişsel Etkiler: Dikkat eksikliği, hafıza problemleri.

Tanı Yöntemleri

1. Nörolojik Muayene: Refleks testleri ve kas gücü değerlendirmesi.
2. Görüntüleme:
   • Beyin MRG: Hasarın yerini ve boyutunu tespit eder.
   • Bilgisayarlı Tomografi (BT): Akut kanama veya kırıkları gösterir.
3. Elektrofizyolojik Testler: EMG ile sinir iletim hızı ölçümü.

Tedavi Seçenekleri

• Akut Dönem:
  • İnmede trombolitik tedavi (ilk 4.5 saat).
  • Cerrahi müdahale (hematom boşaltma, dekompresif kraniektomi).
• İlaç Tedavisi:
  • Kas spazmları için baklofen.
  • Ağrı yönetiminde gabapentin.
• Nörorehabilitasyon:
  • Robotik yürüme cihazları (Lokomat).
  • Kısıtlılık-yönlendirmeli tedavi (CIMT).

Rehabilitasyon Süreci

1. Fizik Tedavi:
   • Denge ve koordinasyon egzersizleri.
   • Elektrik stimülasyonu ile kas aktivasyonu.
2. Ergoterapi:
   • Günlük yaşam aktiviteleri eğitimi (yemek yeme, giyinme).
   • Adaptif cihazlar (dokunmatik kalem, özel çatal-bıçak).
3. Konuşma Terapisi:
   • Yutma rehabilitasyonu.
   • İletişim becerilerinin geliştirilmesi.

Evde Bakım Önerileri

• Güvenlik Önlemleri:
  • Kaymayan zeminler ve tutamaklar.
  • Banyo koltukları ve yükseltilmiş tuvaletler.
• Egzersiz Programı:
  • Günde 30 dakika pasif-aktif eklem hareketleri.
  • Ayna terapisi ile hareket algısının desteklenmesi.

Komplikasyonlar ve Önleme

• Spastisite: Botulinum toksin enjeksiyonları.
• Bası Yaraları: 2 saatte bir pozisyon değiştirme.
• Pıhtı Riski: Antikoagülan ilaçlar ve kompresyon çorapları.

Psikolojik Destek
Depresyon ve anksiyete sıklıkla eşlik eder. Bilişsel davranışçı terapi (CBT) ve destek grupları bu süreçte kritik rol oynar. Hastaların %40’ında psikiyatrik konsültasyon gereklidir.