Gut hastalığı, eklemlerde ani ve şiddetli ağrı ataklarına yol açan metabolik bir rahatsızlıktır. Ürik asit kristallerinin eklemlerde birikmesi sonucu ortaya çıkan bu iltihabi durum, özellikle ayak başparmağını etkilemekle birlikte diz, ayak bileği ve el eklemlerinde de görülebilir.
Gut Hastalığının Nedenleri
Temel sebep kanda ürik asit seviyesinin yükselmesidir (hiperürisemi). Bu durum şu faktörlerle tetiklenir:
- Böbreklerin ürik asidi yeterince atamaması
- Pürin bakımından zengin besinlerin (kırmızı et, deniz ürünleri) aşırı tüketimi
- Genetik yatkınlık
- Obezite, diyabet veya hipertansiyon gibi metabolik sorunlar
- İdrar söktürücü ilaçlar ve aspirin kullanımı
Belirtiler ve Atak Özellikleri
Gut atakları genellikle gece aniden başlar:
- Etkilenen eklemde kızarıklık, şişlik ve dokunulamayacak kadar şiddetli ağrı
- Ateş ve halsizlik gibi sistemik semptomlar
- Deride parlak, gergin ve soyulabilen görünüm
Ataklar 3-10 gün sürer ve tedavi edilmezse sıklığı artar.
Teşhis Yöntemleri
- Eklem Sıvısı Analizi: İğneyle alınan sıvıda ürik asit kristallerinin mikroskopta görülmesi tanıyı kesinleştirir.
- Kan Testleri: Ürik asit seviyesi ölçümü (ancak yüksek ürik asit gut için tek başına yeterli değildir).
- Görüntüleme: Röntgen veya ultrason ile eklem hasarı değerlendirilir.
Tedavi Yaklaşımları
- Akut Atak Tedavisi:
- NSAİİ’ler (ibuprofen) veya kortikosteroidler (prednizon)
- Kolşisin: Özellikle ilk 12 saatte etkili
- Ürik Asit Düşürücü Tedavi:
- Allopurinol veya Febuxostat: Ürik asit üretimini azaltır
- Probenesid: Böbreklerden atılımı artırır
- Yaşam Tarzı Değişiklikleri:
- Kilo kontrolü ve düzenli egzersiz
- Alkol ve şekerli içeceklerden kaçınma
Beslenme Önerileri
- Sınırlanacak Gıdalar:
Kırmızı et, sakatat, kabuklu deniz ürünleri, mayalı içecekler - Tüketilebilecekler:
Az yağlı süt ürünleri, kiraz, kahve, tam tahıllar - Sıvı Alımı: Günde 2-3 litre su içilmesi kristal oluşumunu engeller
Komplikasyonlar ve Uzun Dönem Riskler
- Tofüs: Deri altında ürik asit birikimiyle oluşan nodüller
- Eklem Deformiteleri: Kronik iltihaba bağlı kalıcı hasar
- Böbrek Taşı: Ürik asit kristallerinin böbreklerde birikmesi
Ne Zaman Doktora Başvurulmalı?
- Eklemde ani başlayan dayanılmaz ağrı ve şişlik
- 38°C’yi aşan ateşle birlikte eklem kızarıklığı
- Tekrarlayan ataklar veya tofüs gelişimi
Romatoloji uzmanı tanı ve tedaviyi yönetirken, beslenme planı için diyetisyen desteği önerilir.
