Estradiol, özellikle kadınlarda üreme sağlığını düzenleyen temel östrojen hormonudur. Erkeklerde de düşük seviyelerde bulunur. Normal değerlerin üzerine çıktığında (kadınlarda foliküler fazda >200 pg/mL, luteal fazda >160 pg/mL; erkeklerde >40 pg/mL) vücutta önemli değişimlere yol açar.
Estradiol Yüksekliğinin Nedenleri
Hormon dengesizliğine yol açan çeşitli faktörler estradiol seviyelerini artırabilir. Kadınlarda yumurtalık kistleri, polikistik over sendromu (PKOS) ve östrojen üreten tümörler başlıca sebeplerdir. Erkeklerde testis tümörleri, karaciğer sirozu veya obezite hormon artışını tetikleyebilir. Dış kaynaklı östrojen alımı (hormon replasman tedavilerinin aşırı dozu), alkol tüketimi, bazı antibiyotikler ve stres de önemli tetikleyiciler arasındadır.
Belirtiler ve Vücuttaki Etkileri
Kadınlarda adet düzensizliği, meme hassasiyeti, ani kilo artışı ve migren atakları tipik semptomlardır. Erkeklerde ise jinekomasti (meme büyümesi), libido kaybı ve erektil disfonksiyon görülebilir. Her iki cinsiyette saç dökülmesi, ciltte yağlanma, duygusal dalgalanmalar ve uyku bozuklukları ortak belirtilerdir. Uzun süreli yükseklik kadınlarda endometriozis, erkeklerde infertilite riskini artırır.
Teşhis Yöntemleri
Kandaki estradiol seviyelerini ölçmek için adetin 3. günü (kadınlarda) sabah aç karnına kan testi yapılır. Hormonun nedenini araştırmak üzere ultrason, MR veya karaciğer fonksiyon testleri istenebilir. Prolaktin, FSH, LH ve testosteron seviyeleri gibi tam hormon paneli, altta yatan polikistik over veya hipofiz tümörü gibi durumları tespit etmek için kritiktir.
Tedavi Yaklaşımları
Tedavi altta yatan nedene göre planlanır. Yumurtalık kisti veya tümörlerde cerrahi müdahale gerekebilir. İlaç tedavisinde östrojen üretimini baskılayan aromataz inhibitörleri (Anastrozol) veya hormon dengesini sağlayan oral kontraseptifler kullanılır. Yaşam tarzı değişiklikleri olarak alkolün sınırlandırılması, plastik ürünlerden kaçınma (BPA maruziyeti) ve düzenli egzersiz önerilir. Kilo verme, yağ dokusundaki östrojen üretimini %20’ye varan oranda azaltabilir.
Beslenme Önerileri
Brokoli, lahana gibi turpgillerde bulunan sülforafan, östrojen metabolizmasını düzenler. Keten tohumu ve chia tohumundaki lignanlar hormon seviyelerini dengelemeye yardımcı olur. Rafine şeker ve işlenmiş gıdalardan uzak durulması, karaciğerin hormon metabolizmasını destekler.
Önlem ve Takip
Hormon replasman tedavisi alanların düzenli kan kontrolleri yaptırması önemlidir. Endüstriyel kimyasallardan (pestisit, paraben) kaçınmak, cam saklama kapları kullanmak maruziyeti azaltır. Tedavi sonrası 3-6 aylık periyotlarla hormon seviyelerinin kontrolü nüks riskini önler.
