Endometriozis, rahim iç dokusunun (endometrium) rahim dışında büyümesiyle ortaya çıkan kronik bir hastalıktır. Genellikle yumurtalıklar, fallop tüpleri ve pelvik bölgedeki organlarda gelişir. Üreme çağındaki kadınların yaklaşık %10’unu etkileyen bu durum, şiddetli ağrı ve infertiliteye yol açabilir.
Endometriozis Belirtileri
Hastalığın şiddeti lezyonların yerleşimine göre değişir. En yaygın belirtiler:
- Şiddetli adet sancısı (dismenore)
- Cinsel ilişki sırasında ağrı (disparoni)
- Sırt altı veya karın bölgesinde kronik ağrı
- İdrar yaparken yanma veya dışkılama sırasında ağrı
- Kısırlık (infertilite)
- Yorgunluk ve bulantı
Teşhis Yöntemleri
Tanı karmaşık olabilir çünkü belirtiler diğer pelvik hastalıklarla karışır. Kesin teşhis için:
- Detaylı pelvik muayene
- Transvajinal ultrason
- MRI ile derin endometriozis odaklarının tespiti
- Laparoskopi (altın standart) ile doku biyopsisi
Risk Faktörleri
- Aile öyküsü (birinci derece akrabalarda görülmesi)
- Hiç doğum yapmamış olmak
- Adet döngüsünün 27 günden kısa olması
- Retrograde menstruasyon (adet kanının fallop tüplerinden geri kaçışı)
Tedavi Seçenekleri
Tedavi hastanın yaşı, semptom şiddeti ve çocuk isteğine göre planlanır:
-
İlaç Tedavisi
- Ağrı kesiciler (NSAİİ’ler)
- Hormon terapileri (doğum kontrol hapları, GnRH analogları)
- Progesteron içeren rahim içi araçlar (Mirena)
-
Cerrahi Müdahale
- Laparoskopik eksizyon: Endometriyotik dokuların çıkarılması
- Histerektomi: Son çare olarak rahim ve yumurtalıkların alınması
-
Üreme Yardımı
- Tüp bebek (IVF) özellikle ileri evre hastalarda önerilir
Doğal Destek Yöntemleri
- Anti-inflamatuar diyet: Omega-3, zencefil, zerdeçal
- Fizik tedavi: Pelvik taban egzersizleri
- Akupunktur: Kronik ağrının yönetimi
Komplikasyonlar ve Uyarı İşaretleri
- Kist oluşumu: Endometriomalar (çikolata kistleri)
- Yapışıklıklar: Pelvik organların birbirine yapışması
- Mesane/barsak tutulumu: İdrar/dışkı kaçırma
- Acil durumlar: Ani karın ağrısı veya bağırsak tıkanıklığı
Hangi Doktora Başvurulmalı?
Kadın hastalıkları ve doğum uzmanı (jinekolog) ilk başvurulacak hekimdir. İleri vakalarda ürojinekolog veya endometriozis cerrahisi konusunda deneyimli uzmanlar gerekebilir.
Düzenli kontroller ve bireyselleştirilmiş tedavi planı, yaşam kalitesini önemli ölçüde artırır. Erken teşhis infertilite riskini azaltmada kritik rol oynar.
