Disparoni, cinsel ilişki sırasında veya sonrasında tekrarlayan ağrı hissi olarak tanımlanan jinekolojik bir durumdur. Kadınların yaklaşık %15-20’sini etkileyen bu sorun, fiziksel ve psikolojik faktörlerin karmaşık etkileşimi sonucu ortaya çıkabilir. Ağrı; vajinal girişte, derin pelvik bölgede veya ilişki sonrası yanma şeklinde kendini gösterebilir.
Disparoni Türleri ve Ağrı Lokalizasyonu
Disparoni genellikle iki ana kategoride incelenir:
- Giriş Disparonisi: Penetrasyon sırasında vajinal açıklık çevresinde keskin ağrı.
- Derin Disparoni: Penetrasyon derinleştikçe pelvik bölgede hissedilen künt veya baskı hissi.
Ağrının yeri; endometriozis, vajinismus veya pelvik inflamatuar hastalık gibi altta yatan nedene işaret edebilir.
Disparoninin Yaygın Nedenleri
- Fiziksel Faktörler:
- Vajinal kuruluk (menopoz, emzirme)
- Vajinismus (istemsiz kas kasılmaları)
- Endometriozis veya adenomyozis
- İdrar yolu enfeksiyonları veya mesane iltihabı
- Pelvik cerrahi sonrası yapışıklıklar
- Vulvar vestibülit sendromu
- Psikolojik Faktörler:
- Cinsel taciz veya travma öyküsü
- İlişki kaygısı veya performans stresi
- Partnerle duygusal çatışmalar
- Beden imajı sorunları
Tanı Sürecinde Yapılanlar
- Detaylı Öykü Alma: Ağrının başlangıç zamanı, süresi, pozisyonla ilişkisi ve eşlik eden semptomlar sorgulanır.
- Fizik Muayene:
- Vulvovajinal bölgede kızarıklık, şişlik veya hassasiyet kontrolü
- Q-tip testi ile vestibüler hassasiyet değerlendirmesi
- Pelvik muayenede uterus ve yumurtalıkların pozisyonu
- Görüntüleme ve Laboratuvar:
- Transvajinal ultrason
- Enfeksiyon taraması için kültür testleri
- Hormon paneli (östrojen, testosteron)
Tedavi Yaklaşımları
- Fiziksel Nedenlere Yönelik:
- Topikal östrojen kremleri (atrofi tedavisi)
- Fizik tedavi (pelvik tabak kaslarını gevşetmeye yönelik)
- Endometriozis için hormonal ilaçlar
- Vestibülit tedavisinde lazer terapisi
- Psikoseksüel Terapi:
- Bilişsel davranışçı terapi (BDT)
- Çift terapisi ve iletişim becerileri eğitimi
- Sensate focus egzersizleri
- Vajinal dilatör kullanımı
- Destekleyici Yöntemler:
- Su bazlı kayganlaştırıcılar
- Yeterli ön sevişme süresi
- Ağrıyı tetiklemeyen pozisyonlar (kadın üstte)
Önleme ve Kendi Kendine Yardım Stratejileri
- Pelvik tabak egzersizleri (Kegel) düzenli yapılmalı
- Nefes teknikleriyle kas gerginliği azaltılmalı
- Alkol ve sigara tüketimi sınırlandırılmalı
- Pamuklu iç çamaşırı ve nötr pH’lı temizleyiciler kullanılmalı
- Stres yönetimi için yoga veya meditasyon
Hangi Durumlarda Acil Doktora Başvurulmalı?
- Ağrıyla birlikte vajinal kanama
- Ateş veya kötü kokulu akıntı
- İdrar yaparken şiddetli yanma
- Geçmeyen pelvik ağrı (2 aydan uzun)
Disparoni tedavisinde jinekolog, ürojinekolog veya cinsel terapistler multidisipliner yaklaşım sunar. Unutmayın, ağrılı ilişki utanılacak bir durum değil, tıbbi olarak çözülebilen bir sağlık sorunudur.
