Damar tıkanıklığı, atardamar (arter), toplardamar (ven) veya lenf damarlarında daralma veya tam tıkanmayla sonuçlanan ciddi bir dolaşım bozukluğudur. Tedavi edilmediğinde doku kaybı, felç veya hayati organ yetmezliği gibi komplikasyonlara yol açabilir. İşte tıbbi açıdan kritik bilgiler:

Damar Tıkanıklığı Türleri

1. Periferik Arter Hastalığı (PAH): Bacaklardaki atardamarlarda plak birikimi nedeniyle daralma. Diyabet ve sigara kullanımı başlıca risk faktörleridir.
2. Derin Ven Trombozu (DVT): Bacak toplardamarlarında pıhtı oluşumu. Uzun süre hareketsizlik veya genetik pıhtılaşma bozuklukları tetikler.
3. Lenfödem: Lenf damarlarının tıkanması sonucu kol/bacaklarda şişlik. Kanser tedavileri sonrası sık görülür.

Belirtiler (Lokasyona Göre Değişir)

• Bacak Arter Tıkanıklığı:
  • Yürürken baldır ağrısı (klodikasyo)
  • Soğuk ve soluk cilt
  • İlerlemiş vakalarda kangren
• Beyin Damar Tıkanıklığı:
  • Ani görme kaybı veya konuşma bozukluğu
  • Vücudun bir yarısında güçsüzlük
• Akciğer Embolisi:
  • Nefes darlığı ve göğüs ağrısı
  • Kanlı balgam

Teşhis Yöntemleri

• Anjiyografi: Altın standart yöntem. Damar içine kontrast madde verilerek tıkanıklık görüntülenir.
• Doppler Ultrason: Kan akım hızını ölçer, PAH ve DVT tanısında kullanılır.
• BT Anjiyo: Aort anevrizması veya pulmoner emboli şüphesinde tercih edilir.

Tedavi Seçenekleri

1. İlaç Tedavisi:
   • Antiplateletler (Aspirin, Klopidogrel)
   • Antikoagülanlar (Warfarin, DOAC’lar)
   • Trombolitikler (Akut pıhtıda Alteplaz)
2. Girişimsel Yöntemler:
   • Anjiyoplasti ve Stent: Tıkalı damarın balonla genişletilmesi.
   • Atherektomi: Plakların mekanik olarak temizlenmesi.
3. Cerrahi:
   • Bypass: Tıkalı damarın alternatif yolla baypas edilmesi.
   • Endarterektomi: Karotis damarındaki plağın çıkarılması.

Korunma Stratejileri

• Sigarasız Yaşam: PAH riskini %70 azaltır.
• Hareketli Yaşam: Günde 30 dakika yürüyüş damar esnekliğini artırır.
• Diyet Kontrolü: LDL kolesterolü <100 mg/dl’de tutmak için Akdeniz diyeti önerilir.
• Diyabet Yönetimi: HbA1c seviyesini %7’nin altında tutmak kritiktir.

Komplikasyonlar ve Acil Durumlar

• Kritik Bacak İskemisi: 6 saat içinde müdahale edilmezse kangren gelişir.
• Stroke (İnme): Belirti başlangıcından 4.5 saat içinde trombolitik tedavi hayat kurtarır.
• Pulmoner Emboli: Masif embolide mortalite %30’u aşar.

Hangi Doktora Başvurulmalı?

• Periferik arter şikayetleri için Kalp Damar Cerrahisi,
• Beyin damar tıkanıklığı için Nöroloji,
• Derin ven trombozu için Hematoloji veya Vasküler Cerrahi uzmanlarına danışılmalıdır.