Çocuk romatolojisi, 16 yaş altındaki bireylerde eklem, kas, kemik ve bağ dokularını etkileyen kronik inflamatuar hastalıkların teşhis ve tedavisini üstlenen uzmanlık dalıdır. Bu alan, yetişkin romatolojisinden farklılık gösterir çünkü çocukluk çağı romatizmal hastalıkları kendine özgü seyir ve komplikasyon riskleri taşır. Erken tanı ve tedavi, kalıcı organ hasarını önlemek için kritik öneme sahiptir.
Juvenil idiyopatik artrit (JIA), çocuk romatolojisinde en sık karşılaşılan hastalıktır. Eklemlerde şişlik, ağrı ve sabah tutukluğu ile karakterizedir. JIA’nın yedi alt tipi bulunur ve her biri farklı klinik tablolar sunar. Sistemik lupus eritematozus (SLE) ise bağışıklık sisteminin sağlıklı dokulara saldırması sonucu cilt, böbrek ve kan hücrelerinde hasara yol açabilir. Bu hastalık "kelebek döküntü" olarak bilinen yanaklarda kızarıklıkla kendini belli edebilir.
Çocukluk çağının diğer önemli romatolojik hastalıkları arasında juvenil dermatomiyozit, vaskülitler ve ailesel Akdeniz ateşi (FMF) yer alır. Juvenil dermatomiyozit, kas güçsüzlüğü ve göz kapaklarında morumsu döküntü ile tanınır. Vaskülitler ise damar iltihabına bağlı olarak ciltte lekeler, karın ağrısı ve böbrek fonksiyonlarında bozulmaya neden olabilir.
Ebeveynlerin dikkat etmesi gereken belirtiler arasında üç haftadan uzun süren eklem ağrısı, sabah tutukluğu, açıklanamayan ateş, cilt döküntüleri ve kas güçsüzlüğü bulunur. Bu semptomlar bazen grip ile karıştırılabilir ancak romatolojik hastalıklarda şikayetlerin süreklilik göstermesi ayırt edici özelliktir. Özellikle topallama veya günlük aktivitelerde azalma gibi durumlar uyarıcı olmalıdır.
Tanı sürecinde kan testleri (sedimantasyon, CRP, ANA), görüntüleme yöntemleri (eklem ultrasonu, MR) ve klinik muayene bulguları birlikte değerlendirilir. Erken teşhis, eklem deformiteleri ve büyüme geriliği gibi komplikasyonları önlemede hayati rol oynar. Yanlış tanı konması durumunda tedavide gecikmeler yaşanabilir.
Tedavi yaklaşımları hastalığın tipine ve şiddetine göre değişir. Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ) hafif olgularda tercih edilirken, kortikosteroidler ciddi inflamasyon durumlarında kullanılır. Hastalık modifiye edici ilaçlar (DMARD’lar) ve biyolojik ajanlar (anti-TNF tedaviler), bağışıklık sistemini düzenleyerek uzun vadeli kontrol sağlar. Fizik tedavi ise eklem hareket açıklığını korumak için tedaviye mutlaka eklenmelidir.
Çocuk romatoloji uzmanları, bu süreçte multidisipliner bir ekip ile çalışır. Fizik tedavi uzmanları, göz hekimleri ve nefrologlar tedavi ekibinin önemli parçalarıdır. Hastaların düzenli takibi büyüme-gelişme parametrelerinin izlenmesi ve ilaç yan etkilerinin erken tespiti için gereklidir. Günümüzde geliştirilen hedefe yönelik tedaviler sayesinde çocukların yaşam kalitesi belirgin şekilde artmıştır.
Ailelerin sürece aktif katılımı tedavi başarısını doğrudan etkiler. İlaçların düzenli kullanımı, fizik tedavi egzersizlerinin aksatılmaması ve enfeksiyonlardan korunma konularında bilinçli olunmalıdır. Okul-iş birliği de kronik hastalığı olan çocukların akademik hayatlarını sürdürebilmeleri için önem taşır.
