Beyin metastazı, vücudun başka bölgesindeki kanserin beyne sıçramasıdır. Kanser hastalarının %20-40’ında görülen bu durum, tümör hücrelerinin kan yoluyla beyne ulaşması sonucu oluşur. En sık akciğer, meme, melanom ve böbrek kanserlerinde ortaya çıkar.
Beyin Metastazının Belirtileri
- Baş ağrısı: Genellikle sabah şiddetlenir ve öksürükle artar
- Nörolojik bozukluklar: Kol-bacakta güçsüzlük, konuşma bozukluğu
- Bilişsel değişimler: Hafıza kaybı, konsantrasyon zorluğu
- Görme problemleri: Çift görme veya bulanık görme
- Nöbetler: Epileptik ataklar (özellikle ilk belirti olabilir)
- Denge kaybı: Yürüme güçlüğü ve koordinasyon bozukluğu
Teşhis Yöntemleri
Tanıda çok yönlü yaklaşım gerekir. MR görüntüleme, metastazları %95 doğrulukla tespit eder. PET-CT tüm vücut taramasıyla primer kanser kaynağı belirlenir. Beyin omurilik sıvısı analizi ve stereotaktik biyopsi, nadir vakalarda kullanılır.
Tedavi Seçenekleri
- Cerrahi: Tek ve ulaşılabilir tümörlerde tercih edilir. Kraniyotomi ile tümör çıkarılır.
- Radyoterapi:
- Tüm beyin ışınlaması (WBRT): Çoklu metastazlarda
- Stereotaktik radyocerrahi (Gamma Knife): 3 cm’den küçük lezyonlarda
- Hedefe Yönelik Tedaviler:
- Akciğer kanseri metastazında Osimertinib
- Meme kanserinde Lapatinib
- İmmünoterapi: Nivolumab ve Pembrolizumab gibi PD-1 inhibitörleri
- Kemoterapi: Kan-beyin bariyerini aşabilen Temozolomid
Prognozu Etkileyen Faktörler
- RPA Sınıflandırması:
- Sınıf 1 (En iyi): <65 yaş, iyi performans, kontrol altında primer tümör
- Sınıf 3 (En kötü): Kötü nörolojik fonksiyon
- Tümör sayısı ve büyüklüğü
- Primer kanserin tipi ve tedavi yanıtı
- Metastazın genetik profili
Destek Tedaviler
- Nöbet önleyiciler: Levetirasetam
- Beyin ödemi tedavisi: Dekzametazon
- Semptom yönetimi: Ağrı kontrolü, fizik tedavi
- Palyatif bakım: Yaşam kalitesini artırıcı yaklaşımlar
Yeni Gelişmeler
- Lazer İnterstisyel Termoterapi (LITT): MR eşliğinde tümörün ısıyla tahribatı
- Tümör tedavisinde elektrik alanı (TTFields): Hücre bölünmesinin engellenmesi
- Biyobelirteç araştırmaları: CTC’ler (dolaşımdaki tümör hücreleri) ile erken tanı
Önleme Stratejileri
Primer kanserin erken teşhisi ve kontrolü en etkili yöntemdir. Düzenli taramalar, sistemik tedaviye uyum ve nörolojik semptomların erken bildirilmesi kritiktir.
