Arpacık (hordeolum), göz kapağındaki yağ bezlerinin bakteriyel enfeksiyonu sonucu oluşan ağrılı bir kızarıklıktır. Genellikle stafilokok bakterileri nedeniyle gelişen bu rahatsızlık, göz kapağı kenarında nohut büyüklüğünde şişlikle kendini gösterir. İşte arpacık oluşumu, tedavisi ve korunma yöntemleri hakkında kapsamlı bilgiler:
Arpacık Nedir?
Arpacık, göz kapağının dış kenarında (eksternal) veya iç kısmında (internal) oluşabilen lokal bir enfeksiyondur. Dış arpacık kirpik folikülünün, iç arpacık ise meibomian bezlerinin tıkanmasıyla ortaya çıkar. Sıcak kompres uygulanmadığında veya hijyen kurallarına uyulmadığında şalazyon adı verilen kronik kistleşmeye dönüşebilir.
Belirtileri Nasıl Anlaşılır?
- Göz kapağında kızarıklık ve şişlik
- Dokunmayla artan hassasiyet ve zonklayıcı ağrı
- Işığa karşı artan duyarlılık (fotofobi)
- Gözde batma hissi ve sulanma
- Kirpik diplerinde sarı iltihap birikimi
- Nadiren görmede bulanıklık
Risk Faktörleri
- Kontakt lens kullanımında hijyen eksikliği
- Son kullanma tarihi geçmiş makyaj malzemeleri
- Blefarit (göz kapağı iltihabı) öyküsü
- Diyabet veya bağışıklık sistemi zayıflığı
- Yetersiz el hijyeni sonrası gözleri ovuşturma
Teşhis Süreci
Göz hastalıkları uzmanı, biomikroskop (slit lamb) muayenesiyle şişliğin yerini ve boyutunu değerlendirir. İç arpacık vakalarında kapağın iç yüzeyi kontrol edilir. Tekrarlayan vakalarda altta yatan blefarit veya sistemik hastalıklar için kan testleri istenebilir.
Tedavi Yöntemleri
- Sıcak Kompres: Temiz bir bezle günde 4 kez 10 dakika uygulama, bezlerin açılmasını sağlar.
- Antibiyotikli Damla/Pomad: Doktor reçetesiyle kloramfenikol veya basitrasin içerikli topikal tedaviler.
- Oral Antibiyotikler: Yaygın enfeksiyonlarda doksisiklin kullanımı.
- Kortizon Enjeksiyonu: Şiddetli ödemde lokal steroid uygulaması.
- Cerrahi Drenaj: 48 saatte geçmeyen vakalarda steril koşullarda kesiyle iltihap boşaltımı.
Evde Uygulanabilecek Doğal Yöntemler
- Papatya çayı kompresi (antienflamatuar etki)
- Hijyenik maske ile yeşil çay uygulaması
- Ilık suda eritilmiş kaya tuzu ile göz banyosu
Korunma Stratejileri
- Gözleri ovuşturmadan önce ellerin sabunla yıkanması
- Makyaj malzemelerinin 3 ayda bir yenilenmesi
- Kontakt lens kullanırken solüsyon değişimine dikkat
- Yastık kılıflarının haftada bir değiştirilmesi
- Blefarit hastalarının göz kapağı hijyenine özen göstermesi
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
- Şişliğin 48 saat içinde küçülmemesi
- Görme kaybı veya çift görme başlangıcı
- Göz çevresinde yaygın kızarıklık oluşumu
- Ateş ve baş ağrısının eşlik etmesi
Komplikasyon Riskleri
Tedavi edilmeyen vakalarda preseptal selülit (göz çevresi doku enfeksiyonu) veya kornea ülseri gelişebilir. Nadiren beyin zarı iltihabına (menenjit) yol açan vakalar bildirilmiştir.
Arpacık sıklıkla kendiliğinden geçse de doğru tedaviyle iyileşme süreci hızlandırılabilir. Tekrarlayan vakalarda altta yatan nedenlerin araştırılması için mutlaka göz hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır.
