Akciğer kanseri, akciğer dokusundaki hücrelerin kontrolsüz çoğalmasıyla ortaya çıkan ciddi bir hastalıktır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, tüm dünyada kanser kaynaklı ölümlerin başlıca nedenidir. Sigara kullanımı, asbest maruziyeti ve genetik faktörler ana risk unsurlarıdır.

Akciğer Kanseri Türleri
Akciğer kanseri iki ana grupta sınıflandırılır:

• Küçük Hücreli Dışı Akciğer Kanseri: Vakaların %85’ini oluşturur. Adenokarsinom (akciğer çevresinde), skuamöz hücreli karsinom (hava yollarında) ve büyük hücreli karsinom alt tiplerine ayrılır.
• Küçük Hücreli Akciğer Kanseri: Daha agresif seyreder ve sigara ile güçlü ilişkilidir.

Belirtiler ve Alarm Sinyalleri

• 3 haftayı aşan inatçı öksürük veya öksürük karakterinde değişim
• Kanlı balgam (hemoptizi) veya pas rengi balgam
• Nefes darlığı ve hırıltılı solunum
• Göğüs, sırt veya omuzda derin nefes alırken artan ağrı
• Sebepsiz kilo kaybı ve iştahsızlık
• Tekrarlayan bronşit veya zatürre atakları

Risk Faktörleri ve Korunma
Sigara kullanımı, vakaların %85’inden sorumludur. Pasif içicilik de riski 1.3 kat artırır. Diğer faktörler arasında radon gazı (topraktan sızan), asbest (inşaat sektörü), hava kirliliği (PM2.5 partikülleri) ve aile öyküsü bulunur. Korunmak için sigaradan uzak durmak, radon testi yaptırmak ve mesleki maruziyette N95 maske kullanmak kritiktir.

Tanı Yöntemleri

• Görüntüleme: Akciğer grafisi, kontrastlı BT ve PET-CT ile tümör lokalizasyonu ve evreleme
• Biyopsi: Bronkoskopi, iğne biyopsisi veya cerrahi yolla doku örneği alınması
• Moleküler Testler: EGFR, ALK, ROS1 gen mutasyon analizi için tümör dokusunun incelenmesi
• Sıvı Biyopsi: Kan örneğinde tümör DNA’sının tespiti

Tedavi Seçenekleri

• Cerrahi: Lobektomi (akciğer lobunun alınması) erken evrelerde ana tedavidir.
• Radyoterapi: Stereotaktik radyocerrahi (CyberKnife) ile hedeflenen ışınlama.
• Kemoterapi: Platin bazlı ilaç kombinasyonları (Cisplatin+Pemetreksed).
• Hedefe Yönelik Tedaviler:
  • EGFR mutasyonu varsa Osimertinib
  • ALK pozitifse Alectinib
• İmmünoterapi: PD-1/PD-L1 inhibitörleri (Pembrolizumab) ile bağışıklık sisteminin aktivasyonu.

Yan Etki Yönetimi

• Kemoterapi kaynaklı bulantı için aprepitant
• Radyoterapi ilişkili öksürükte kortikosteroid inhalerleri
• İştah kaybına karşı yüksek proteinli beslenme

Destekleyici Bakım Önerileri

• Pulmoner rehabilitasyon programlarıyla solunum kapasitesini artırmak
• D vitamini seviyelerini 40-60 ng/mL aralığında tutmak
• Yoga ve nefes egzersizleriyle anksiyeteyi azaltmak
• Beslenmede brokoli, zerdeçal ve ceviz gibi antienflamatuar gıdalara ağırlık vermek

Takip ve İzlem
Tedavi sonrası ilk 2 yıl, 3 ayda bir kontroller gerekir. BT taramaları, kan testleri (CEA tümör belirteci) ve solunum fonksiyon testleri ile nüks erken tespit edilebilir.